چکیده:
توسعه روستایی به طور اعم و مدیریت روستایی به طور اخص از روند اندیشیده و طراحی شده منسجمی برخوردار نبوده است. در این راستا می توان گفت که ضعف تشکلهای کارآمد مردمی و فقدان تشکیلات منسجم و یکپارچه حمایتی و پشتیبان در عرصه های روستایی از موانع تحقق توسعه روستایی بوده است. توسعه پایدار روستایی بر مشارکت روستائیان استوار بوده و مدیریت به صورت متمرکز و دولتی با توجه به پراکنش گسترده و تفاوت های مختلف و فاحش در ایران دارای توجیه نبوده و از گذشته تاکنون موفقیتی نداشته است؛ لذا، ایجاد و فعالیت مدیریت های محلی در روستاها ضرورت داشته و با این دیدگاه مدیریت محلی نوین روستایی یعنی دهیاری ها تحت نظارت مستقیم مردمی نمایندگان اهالی روستا (شوراهای اسلامی) و کنترل و سیاستگذاری دولت (بخشداری ها و فرمانداری ها) در روستاهای کشور ایفای نقش مدیریتی می نمایند؛ لذا، با عملکرد شایسته دهیاری ها می توان در جهت توسعه پایدار روستایی گام برداشت. در مقاله حاضر الگوی مدیریت روستایی با تاکید بر مدیریت مشارکت محلی دهیاری ها و نقش آنها در فرایند توسعه اعم از کالبدی- فضایی، فضای سبز، ایمن سازی، بهسازی، مدیریت پسماند، مبلمان روستایی، گردشگری روستایی، حفظ سرمایه های اجتماعی و غیره تحلیل شده و پیشنهادهای کاربردی در فرایند توسعه روستایی با تاکید بر دهیاری ها ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
به منظور کاسـتن از تداخل وظایف شورای اسلامی و دهیاری باید امورات مربـوط بـه نظـارت، تصـویب برنامـه هـا، همکاری، پیشگیری، بررسی و کشف انحراف عملکرد دهیاری با توجه به مبانی اولیـه و وظـایف ذاتی و مصرحه در قوانین موضوعه توسط شوراهای اسلامی روستا انجـام و همچنـین ، دهیـاری نیز در چارچوب وظایفی که علت وجودی آن را توجیه می نماید محدود و مستقر گشته و سـنت به اجرای دقیق مصوبات شوراهای اسلامی روستا انجام امور مربوط به مدیریت روستا بـه منظـور دستیابی به توسعه پایدر در روستا تحـت حمایـت ، جهـت دهـی ، سیاسـگذاری و هـدایت سـایر ادارات دولتــی مــافوق (بخشــداری، فرمانــداری، اســتاندار و معاونــت دهیاری های ســازمان شهرداری ها و دهیاریهای کشور) اقدام نماید.
راهبردها و تنگناهای تشکیلات دهیاری ها تشکیل دهیاری به عنوان نهادی محلی و غیردولتی در کشور از جمله اقداماتی است که به منظـور سپردن امور مردم به مردم صورت گرفته است با وجود آنکه جوامـع روسـتایی از گذشـته هـای دور به نوعی دارای مشارکت های جمعی و گروهی بوده اند اما ایجاد نهادی با ساز و کار دهیـاری که دارای تعامل ویژهای با شورا و نهادهای دولتی (بخشـداری، فرمانـداری و اسـتانداری) اسـت ، موضوعی جدید و پراهمیت قلمداد می شود.
بررسی انجام گرفته نشان داده است که با رویکرد توسعه از پایین به بالا دهیاری هـا یکـی از ارکان مهم در برنامه های توسعة روستایی با دیدگاه مدیریت محلی و مشارکتی محسوب مـی گـردد.