چکیده:
کوهستان بیدخوان که در منطقه اقلیمی نیمه خشک و خشک کمربند آتشفشانی ایران مرکزی واقع شده است، دارای اشکال موروثی می باشد که تاکنون مطالعه ای بر روی آن ها صورت نگرفته است. پژوهش حاضر تلاش دارد، با بررسی اشکال ژئومورفولوژیکی یخچالی، برف مرزها و نرخ کاهش دما را در آخرین دوره یخچالی کواترنری در کوهستان بیدخوان تعیین کند. به این منظور، از روش های توصیفی و مطالعه کتابخانه ای، بازدیدهای میدانی برای شناسایی اشکال و در نهایت، روش تحلیلی استفاده شده است. نقشه های توپوگرافی1:25000 ، عکسهای هوایی منطقه به مقیاس 1:55000 سال 1334 و 1:20000 سال 1344 و داده های اقلیمی دمای ماهانه و نرم افزار Arc GIS 9.3ابزارها و داده های مورد استفاده در پژوهش هستند.
سیرک ها و دره های یخچالی مهم ترین لندفرمهای یخچالی و شواهد تغییرات اقلیمی موجود در منطقه مورد مطالعه به شمار می روند. با استفاده از عکس های هوایی، و بازدیدهای میدانی، تعداد 32 سیرک در منطقه شناسایی شد. سپس از میان روش های پنجگانه پورتر برای بازسازی خط تعادل برف و یخ گذشته، روش ارتفاع کف سیرک و روش رایت برای برآورد حد برف مرز آخرین دوره یخچالی استفاده شده است. خط برف مرز وورم با روش میانگین ارتفاع کف سیرک ارتفاع3166 متری و از طریق روش رایت در طبقه ارتفاعی3200-3100 متر قرار دارند. این دو روش تقریبا نتایج مشابهی را در منطقه دارند. برف مرز کنونی با استفاده از داده های دما و ارتفاع 5500 متری می باشد. نتایج نشان می دهد در آخرین دوره یخچالی دما در منطقه حدود 9 و 11 درجه سانتی گراد به ترتیب در پایکوه و مناطق مرتفع سردتر بوده است.
خلاصه ماشینی:
سپس از میان روش های پنجگانه پورتر برای بازسازی خط تعادل برف و یخ گذشته ، روش ارتفاع کف سیرک و روش رایت برای برآورد حد برفمرز آخرین دوره یخچالی استفاده شده است .
سپس از میان روشهای پنجگانه پورتر(٢٠٠١,Porter) برای بازسازی خط تعادل برف و یخ گذشته ، از روش ارتفاع کف سیرک و روش رایت برای برآورد حد برفمرز آخرین دوره یخچالی استفاده گردید.
(رجوع شود به تصویر صفحه) تحلیل داده ها و بازسازی برف مرز آخرین دوره یخچالی در کوهستان بیدخوان با استفاده از نقشه های توپوگرافی ، عکس های هوایی و بازدیدهای میدانی ، موقعیت ٣٢ سیرک یخچالی در منطقه شناسایی (شکل ٦) و اطلاعات آنها در جدول شماره ١ وارد شد.
مقایسه نقشه دمای کنونی و نقشه دمای بازسازی شده وورم نشان می دهد در آخرین دوره یخچالی دما در منطقه حدود ٩ درجه در پایکوه و١١ درجه در مناطق مرتفع سردتر بوده است .
با توجه به توپوگرافی کوهستان بیدخوان بلندترین ارتفاعات در دامنه جنوبی کوهستان واقع شدهاند ولی با این وجود از نظر فراوانی حدود ٧١ درصد سیرکها در دامنه های رو به استوا و در جهات غربی واقع شده اند که نشانگر تاثیر جهت ناهمواری ها در شکل گیری سیرکهای یخچالی منطقه است .
همچنین ، مقایسه نقشه دمای کنونی و نقشه دمای بازسازی شده برای دوره وورم نشان می دهد، در آخرین دوره یخچالی دما در منطقه حدود ٩ درجه در پایکوه و ١١ درجه در مناطق مرتفع سردتر بوده است .