چکیده:
گسترش فضایی-کالبدی شهرهای کوچک و بزرگ، بدلیل افزایش روز افزون جمعیت شهرنشین، یکی از مهمترین ویژگیهای شهرهای عصر حاضر است. که این مساله؛ باعث عدم تعادل درساختار شهری، عدم توازن در دستیابی به خدمات و امکانات شهری و عدم تناسب در مکان گزینی جمعیت و فعالیت شده است. از این رو، آگاهی داشتن از فرم کالبدی هر شهر، نیاز ضروری برنامه ریزان شهری در جهت ساماندهی و بهره برداری مناسب از زمینهای شهری است. شهر بروجرد از جمله شهرهای کلان منطقه زاگرس است که از این گسترش اجباری در امان نبوده است و با افزایش جمعیت در سالهای مختلف شاهد گسترش فضایی بی-رویه و بدون برنامه ریزی بوده است. تحقیق حاضر بر آنست که مسئله تمرکز و توزیع جمعیت و فعالیت را بر پهنه شهر بروجرد که الگوی شکل شهر را دگرگون می سازد تحلیل و مورد مداقه قرار دهد. تحقیق حاضر، که از جمله تحقیقات شناختی است و به لحاظ هدف از جمله تحقیقات بنیادی تجربی است و الگوی حاکم بر آن تو صیفی ـ تحلیلی است، با استفاده از مدلهای هرفیندال، هندرسون، آنتروپی شانون (مطلق و نسبی) و مدل موران به تحلیل و تعیین فرم کالبدی شهر بروجرد پرداخته شده است. داده های تحقیق از طرحهای توسعه شهری و سرشماریها و بلوکهای آماری طی دو دهه 85-1375 استخراج شده؛ بنابراین، شیوه گردآوری داده های تحقیق اسنادی-کتابخانه ای است. یافته ها نشان می دهند که شهر بروجرد دارای پراکندرویی و گسیختگی کالبدی است و الگوی غالب پخشایش فضایی شهر از نوع الگوی تصادفی و چندقطبی است
خلاصه ماشینی:
(رجوع شود به تصویر صفحه) مأخذ: مطالعات طرح جامع شهر بروجرد- مهندسین مشاور امکو ایران - ضرایب و شاخصهای رشد شهر بروجرد در سال های ١٣٧٥-١٣٨٥ این شاخصها بر اساس پارامترهای رشد در نواحی ١٧گانه شهر بروجرد در سالهای ١٣٧٥ و ١٣٨٥ مورد سنجش قرار گرفته است .
جدول ٥: ضرایب آنتروپی متغیرها و شاخصهای کالبدی رشد شهری در شهر بروجرد در سالهای (رجوع شود به تصویر صفحه) ln بیانگر توسعه فیزیکی (پراکنده) شهری است .
مقایسه آنتروپی متغیرها و شاخص های رشد شهر بروجرد در نواحی ١٧گانه طی دو دوره ١٣٧٥ و ١٣٨٥ نشان می دهد که این شهر در متغیر تعداد واحد مسکونی و مساحت ، تراکم ناخالص که در هر دو حالت نشاندهنده فشرده شدن است .
از آنجا که تراکم ؛ عمومی ترین ویژگی در پراکندگی شهری است در برآورد کمی ، ابتدا تراکم های شهری محاسبه و در سطوح تراکم بالا، متوسط و پایین تقسیم بندی شده است و در چگونگی توزیع جمعیت و فعالیت در سطح نواحی مختلف شهربروجرد از ضرایب هندرسون و هرفیندال استفاده شده تا نحوه توزیع این پارامترها در سطح شهر مشخص گردد و برای تشخیص میزان تجمع و پراکندگی و تعیین میزان پراکندهرویی از ضرایب موران و آنتروپی شانون استفاده شد و در پایان از جمع بندی و مقایسه ضرایب مختلف در طی سالهای ١٣٧٥ و ١٣٨٥ با یکدیگر الگوی شهر سنجش و مشخص شده است .