چکیده:
مدعی در دعواعلیه میت باید به اضّات دو موضوع اقدام کند. موضوع نخست. بات
اصل حدوث حق بر ذمه میت است و موضوع دوم اثبات بقای حق تا حین فوت» چرا که
ممکن است میت تاقیل از فوت به ابغای دین خویش اقدام کرده باشد یا دین او مورد ابر۱ء۶
مدعی قرار گرفته باشد و یا به سببی از اسباب سقوط تعهدات. دین او تاقبل از فوت ساقط
شده باشد. برای انثات موضوع اول از ادثه اات دعوا استفاده می شود و برای اثبات
موضوع دوم مدعی به اتیان سو گند استظهاری مازم می شود. اگر مدعی برای نات
اصل حق یک شاهد داشته باشد. موظی به انیان سو گند تکمیلی است. این مقاله ابتدابه
بررسی موضو ع (جواز با عدم جواز ات حق مالی علیه میت به وسیله شاهد واحد به
ضمیمه سو گند تکمیلی» می پردازد. اگر اثات حق بدین طریق ممکن باشد. آن گاه به
بررسی این موضوع خواهد پرداخت که آبامدعی علاوه بر اتیان سوگند تکمیلی، موظف به اتیان
یک سو گند استظهاری نیز می باشد و یا آن که این دو سوگند را میتوان در قالب اتیان یک سوگندادغام نمود.
خلاصه ماشینی:
حال اگر دعوای دینی یا مالی بر میت اقامه شده باشد و مدعی حق، بینة شرعی یعنی دو گواه مرد نداشته باشد، آیا بسان دعوای بر زنده می تواند حقش را با معرفی یک گواه مرد یا دو گواه زن به ضمیمة یک سوگند تکمیلی به اثبات رساند، یا آن که جواز اثبات حق به وسیلة سوگند تکمیلی مختص دعوای بر زندگان است و در دعوای بر مردگان تنها بینة شرعی است که می تواند حق را به اثبات رساند؟ در میان آرای فقها تعداد قلیلی صراحتا متعرض بحث شدهاند و سایرین، هر چند به تصریح اشاره ای به بحث نداشته اند، اما به طور ضمنی پذیرفتهاند که با یک شاهد و مطلق یمین(یک یا دو یمین) میتوان حقی را علیه میت به اثبات رسانید.
یعنی آن چه بدان تصریح کرده اند این است که اگر مدعی، علیه میت دو گواه مرد نداشت، برای اثبات حقش آیا باید دو سوگند اتیان کند یا با یک سوگند نیز حقش ثابت می گردد؟ مشخص است که فقها به عنوان پیش فرض مقدماتی قبول دارند که یک شاهد و یمین توان اثبات حق را دارد.
2- تعداد یمین مدعی در کنار شاهد واحد اگر مدعی یک شاهد علیه میت داشته باشد، برای اثبات حق خویش آیا باید دو سوگند بخورد، یکی به عنوان سوگند تکمیلی و دیگری به عنوان سوگند استظهاری، یا این که اتیان سوگند واحد کفایت می کند؟ به طور کلی چهار نظریه در فقه امامیه مطرح شده است؛ نظریة اول: تعدد یمین نظریة دوم: وحدت یمین نظریةسوم: تفصیل بین دو حالت حالت اول: شاهد به حق فعلی و حال مدعی و اشتغال ذمة مدعی علیه در حین فوت شهادت دهد.