چکیده:
هدف مقاله حاضر تحلیل و مقایسه ترانههای فارسی موسیقی پاپ است. این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است و چارچوب تحلیل الگوی بیکر (2006) می باشد که مبتنی بر تلفیق دو حیطه تحلیل گفتمان و زبانشناسی پیکره بنیاد است. متغیرهای مستقل پژوهش ژانر ترانه، جنسیت ترانهسرا و زمان ترانه و متغیرهای وابسته تفاوتهای واژگانی میباشند. فرضیههای پژوهش به این شرح هستند: ژانر ترانه تاثیر معناداری بر انتخابهای واژگانی در ترانههای فارسی دارد، جنسیت ترانه سرا بر انتخابهای واژگانی ترانههای فارسی تاثیر معنیداری دارد. تعلق ترانه به دوران پیش یا پس از انقلاب بر انتخابهای واژگانی ترانههای فارسی تاثیر معنیداری دارد. جامعه آماری کلیه ترانههای فارسی موسیقی پاپ در دو ژانر اجتماعی و عاشقانه است و حجم نمونه پیکرهای متشکل از 1000 ترانه می باشد که با استفاده از نرمافزار تحلیل پیکرهای ورداسمیت و نیز نرمافزار آماری SPSS تحلیل شده است. نتایج نشان میدهند که ترانههای عاشقانه و اجتماعی به لحاظ واژههای پربسامد، کلیدواژهها و باهمآییها تفاوت معناداری با یکدیگر دارند. جنسیت ترانهسرا بر گزینشهای واژگانی تاثیر معناداری دارد. بررسی واژگانی ترانههای پیش و پس از انقلاب حکایت از معناداری تاثیر متغیر زمان ترانه بر واژههای دو پیکره دارد. بنابراین هر سه فرضیه تایید میشود.
This article aims at analyzing and comparing Persian Pop Lyrics. In this research, a descriptive-analytic method is used, and the analysis is done according to Baker (2006) which is based on the integration of critical discourse analysis and corpus linguistics. Independent variables are genre, gender of the lyricist, and time, and dependent variables are lexical differences including frequent words, keywords, and collocations. The hypotheses are as follows: there are significant quantitative and qualitative differences in lexical choices between two genres (social and love lyrics). Gender of the lyricist has a significant impact on lexical choices in the lyrics; Pre-revolution and post-revolution lyrics are significantly different regarding lexical choices. In order to answer these questions, a corpus of 1000 Persian Pop Lyrics has been analyzed by analytical tools of the corpus analysis software, Wordsmith, and SPSS. The results of this investigation are as follows: social and love lyrics have significant differences in terms of frequent words, keywords and collocations. Gender of the lyricist has a significant impact on the lexical choices in the lyrics. Also, the results show a significant difference between pre-revolution and post-revolution lyrics regarding the lexical choices. So, all of the hypotheses in this study are confirmed.
خلاصه ماشینی:
جامعۀ آماری همۀ ترانههای فارسی موسیقی پاپ در دو ژانر اجتماعی و عاشقانه است و حجم نمونه پیکرهای متشکل از هزار ترانه است که با استفاده از نرمافزار تحلیل پیکرهای ورداسمیت و نیز نرمافزار آماری SPSS تحلیل شده است.
تحلیل گفتمان انتقادی ازسوی محققانی نظیر استابز (Stubbs 1997)، تایرویت دریک (Tyrwhitt-Drake 1999)، و ویدوسون (Widdowson 1995) موردانتقادات گوناگونی قرار گرفته است که از جملۀ آنها میتوان به این موارد اشاره کرد: تمرکز بر حجم محدود متن، انتخاب عامدانۀ دادههای تحلیل، ضدتجربی (anti-empirical) بودن، تحلیلهای متعصبانه، و بررسی ویژگیهای زبانی اندک متون (Kheovichai 2013: 31-34)؛ البته برخی از این انتقادات ازسوی تحلیلگران گفتمان انتقادی پاسخ داده شدهاند.
۱. ۵ تحلیل اسامی پربسامد در دو پیکرة ترانههای اجتماعی و عاشقانه با بررسی پیکرههای ترانههای اجتماعی و عاشقانه، ده اسم پربسامد هر پیکره استخراج و درصد فراوانی آن نسبت به کل پیکره محاسبه شده و در جدول ۲ نمایش داده شده است.
۲. ۵ تحلیل صفتهای پربسامد در دو پیکرۀ ترانههای اجتماعی و عاشقانه با بررسی پیکرههای ترانههای اجتماعی و عاشقانه ده صفت پربسامد هر پیکره استخراج و درصد فراوانی آن نسبت به کل پیکره محاسبه شده و در جدول ۳ نمایش داده شده است.
بهمنظور بررسی باهمآیی واژههای دو پیکرة ترانههای عاشقانه و اجتماعی، فهرستهای باهمآیی اسمهای پربسامد مشترک بین این دو پیکره با استفاده از نرمافزار ورداسمیت تهیه شدند.
همآیند اسمهای مشترک در دو پیکرۀ ترانههای عاشقانه و اجتماعی {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} همانطورکه در جدول ۸ نشان داده شده است، باهمآیی واژة «دل» در ترانههای اجتماعی با «ما، بچه، دریا، و دنیا» درمقابل باهمآیی این واژه با «عاشق» در ترانههای عاشقانه معنادار است.