چکیده:
فضای عمومیشهری قلمروی حضور گروههای اجتماعی مختلف با الگوهای رفتاری متفاوت است. مفهوم فضا در این معنا موجودیتی است که پیش از هرچیز، به واسطه حضور افراد و از خلال کنش فردی و روابط اجتماعی شکل میگیرد. فضایی که ما در زندگی روزمره آن را زیست میکنیم، اساسا برساختهای اجتماعی و سیاسی است. از همین رو میتوان گفت به واقع فضا بیش از آنکه چیزی کمیتیافته و قابلاندازهگیری باشد، مفهومیسیال و همواره در حال شدن است. فضاهای عمومیشهری از یک طرف فرهنگ، ارزشها، اهداف و ایدئولوژیهای غالب در هر جامعهای را بازنمایی میکنند و از طرفی دیگر با فراهم آوردن زمینههای حضور، امکانهای فضایی-از مقاومت و ازآن خودسازی نمادین گرفته تا شورش و طغیان- را برای گروههای از مرکز رانده شده، تسهیل میکنند. متعاقب آنچه بیان شد، مسئله و پرسش اصلی نوشتار پیش رو این است که فضا چگونه به واسطه ی روابط و نیروها، تولید و بازتولید میشود؟ وقتی از تولید فضا صحبت میکنیم به واقع از چه چیزی سخن میگوییم؟ فضا چگونه زمینههای تحقق امکانها و بالقوگیهای فضایی از جمله ازآن خودسازی، عاملیت، تولید و بازتولید و حضور در فضا را فراهم میکند؟ در راستای پاسخ به سوالات مطرح شده، نوشتار حاضر در قسمت روششناسی با تاکید بر اینکه روش، نظریه و واقعیت فضایی اموری در هم تنیدهاند، ابتدا در مقام مقدمه و طرح مساله در مورد فضای عمومیو فضا بحث میکند و مسئلهی نوشتار را مطرح میکند. سپس در ادامه، زیر عنوان نگاه نظری به سویههای مختلف مسئلهی فضا از جمله تولید و بازتولید فضا و چگونگی ارتباط متقابل آن با مناسبات قدرت، تفاوتهای فضایی، بهنجارسازیهای فضایی، تاکتیکهای فضایی و مقاومت، زندگی روزمره و تجربه فضا و زمان میپردازد.
خلاصه ماشینی:
اما دیدگاه های متاخر، مکان و نیز مفهوم فضا را مورد توجه قرار داده اند و از جمله پیوند این مقولات را با حضور افراد پی گرفته اند (برای مطالعه بیشتر نگاه کنید به Harvey, 1976, Afroogh,1998, Gottdiener, 1994, Gregory and Urry, 1998, Castells, 1984, Soja, 1995 Tehrani,2010 -فضای اجتماعی دربردارنده تکثر همزمانی از فضاهاست که یکدیگر را قطع میکننـد، رابطـه درونـی دارند، هم راستا میشوند یا در رابطه های متناقض و ضدیت قرارمیگیرند.
٢- روش شناسی پژوهش در این نوشتار، با تکیه و تاکید بر درهم تنیدگی روش ، نظریه و واقعیـت ، بـه تحلیـل مسـئله ی فضـا و چگونگی تولید و بازتولیدشدن آن در دل روابط فضایی و در رابطه بـا مفـاهیمی چـون قـدرت ، مقاومـت ، استراتژیهای فضایی، بهنجارسازی، تفاوت ها، تجربه های فضا و زمان و زندگی روزمره که هرکدام نسـبتی با حضور گروه های اجتماعی مختلف در فضا دارند، پرداخته شده است .
چنانکه گذشت به زعم لوفور این آن فضای انتزاعی است که فضای واقعی مدرنیته را ساختار می بخشد؛ فضایی که عاری از نفسانیت ، طبیعت و تجربۀ زیسته فرد است ، که در آن قدرت با تحمیل نظم فضایی بواسطه از پیش فرم بخشی به چگونگی حضور افراد در آن ، باعث شیء وارگی و بیگانگی فضایی(spatial Aliens) فرد می شود(نگاه کنید بـه and ١٩٩١,Lefebvre .
کاربران هر روزه ی فضای شهری بـه سـادگی تابع نظم مستقر شهر نیستند، آن ها معانی فضایی خودشان را ایجاد و فضای شهری را تولید مـی کننـد کـه لزوما منطبق بر طرح های از پیش طراحی شده نیروهای شکل دهنده به فضا-طراحان و برنامه ریزان شهری و معماران - نیست .