چکیده:
با توجه به صنعتیشدن جوامع بشری و بهتبع آن گسترش شهرها، شاهد افزایش عوامل استرسزا و در نتیجه افزایش اضطراب و بیماریهای روانتنی و افسردگی در بین جوامع مختلف هستیم؛ توجه به نقش عوامل محیطی بهعنوان عاملی تاثیرگذار بر روی اعمال و رفتار انسان ازسویی و تفاوت توانایی افراد در کنترل و پاسخگویی مناسب به محرکهای درونی و بیرونی و تاثیرگذاری این هیجانها در حوادث رانندگی باعث میشود اهمیت بررسی نقش عوامل انسانی بهویژه نقش استرس و اضطراب از اهمیت بالایی برخوردار باشد. از اینرو استفاده از تستهای روانشناسی بهعنوان یکی از مهمترین ابزارهای بررسی تشخیص و پیشگیری از استرس و اضطراب و بهعنوان معیاری برای تعیین سلامت روانی افراد جامعه از اهمیت بالایی برخوردار است. مقاله حاضر با تجزیه و تحلیل دادههای حاصل از پرسشنامه، به بررسی نقش استرس و اضطراب در رفتار رانندگی دانشجویان پسر دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه آزاد کرج میپردازد. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و بهلحاظ روش اجرا، از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق، 400 نفر از دانشجویان پسر دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه آزاد کرج در سال 1394 هستند که با توجه به جدول مورگان، 200 نفر از آنها با روش نمونهگیری تصادفی ساده بهعنوان نمونه انتخاب شدند. پرسشنامه 21 مادهای DASS و 28 مادهایGHQ نیز بهعنوان ابزار گردآوری اطلاعات این پژوهش در نظر گرفته شدند. براساس نتایج 77.2درصد افراد مورد پژوهش در آزمون DASS از استرس با درجه عادی برخوردار بودهاند، 16درصد از استرس با درجه خفیف و عادی و تنها 4.8درصد از دانشجویان از استرس درجه شدید و بسیار شدید برخودار بودهاند. درخصوص مقایسه دو گروه رانندگان تصادفی و غیرتصادفی با استفاده از آزمون سلامت عمومی برای تشخیص سطح سلامتی افراد مورد مطالعه 78درصد افراد نمره کمتر از 23 و 22درصد افراد نمره بالاتر از 23 کسب کرده بودند؛ یعنی 22درصد افراد جامعه آماری مورد مطالعه نیاز مبرم به خدمات مشاورهای داشتند. ازطرف دیگر از بین عوامل اضطراب، افسردگی و استرس، به میزان 63درصد استرس موجب سانحه رانندگی بوده است. یافتهها نشان میدهد که استرس بهعنوان یکی از عوامل اصلی در تصادفات دخیل است و این موضوع بر لزوم توجه هرچه بیشتر به عوامل روانی که از مهمترین عوامل در وقوع تصادفات هستند دلالت دارد.
خلاصه ماشینی:
General Health Questionnaire / پرسش نامه آزمون سلامت عمومی با ٢٨ سوال برای سنجش سلامت روان به کار می رود؛ نمره بالاتر از ٢٣ نشان گر این است که فرد مورد بررسی نیاز مبرم به انجام خدمات مشاوره ای دارد.
ابتلا به استرس حاد در مصدومانی که شاهد صحنه زجر و مرگ دیگران بودند، بیشتر بود (٠٠٢٣=P)؛ هم چنین رانندگان با سن کمتر از استرسی بیشتری برخوردار بودند (٠٠٣٢=P)؛ از طرف دیگر از بین کل عوامل بررسی شده این سه عامل (اضطراب ، افسردگی و استرس )، به میزان ٦٣درصد استرس موجب سانحه رانندگی بوده است .
طول مدت بستری در بیمارستان که می تواند بیان گر شدت جراحات فیزیکی در فرد مصدوم نیز باشد در تعداد زیادی از مطالعات با اختلال استرس پس از سانحه ارتباط معنادار آماری داشته است در تحلیل نتایج مربوط به پرسش نامه سلامت عمومی عامل اول و دوم ، علائم جسمانی و علائم اضطراب و اختلالات خواب از بالاترین ضرایب همسانی و بار عاملی برخوردار بودند و این حاکی از اهمیت این عوامل است .
/ ٣- غربال گری و درمان پس از حادثه : هم چنین توجه به غربال گری رانندگان پس از حوادث رانندگی سنگین و درمان رانندگان حادثه دیده و توجه هرچه بیشتر به انجام خدمات مشاوره ای هم چون شناخت درمانی رانندگان علاوه بر درمان های جسمی و استفاده از روش هایی هم چون درمان رفتار شناختی ١ در درمان افراد مبتلا به استرس حاد می تواند موثر واقع شود و به سلامت روانی رانندگان کمک کند و در نتیجه حوادث رانندگی ناشی از استرس و عوامل روانی را کاهش دهد.