چکیده:
قیامهای مردمی سال 2011 موسوم به بهار عربی ، تغییرات سیاسی برخی از کشورهای خاورمیانه را در پی داشت که تأثیرات وسیعی بر تعاملات سیاسی و امنیتی منطقه گذاشته به نحوی که منجر به تغییر نظم منطقهای و تحول نقشها و بازیگران منطقهای شده است. عربستان سعودی به عنوان یک کشور محافظهکار که همواره به دنبال سیاست حفظ وضع موجود در منطقه بوده با شروع تحولات در منطقه به منظور حفظ موازنه قوا به سیاست تهاجمی در منطقه روی آورده است. قطر نیز به عنوان یکی از اعضای GCC که به عنوان دولتی میانجیگر در منطقه شناخته میشود، تحولات منطقه را فرصتی مناسب برای افزایش نقش و جایگاه خود ارزیابی کرد. حال این پژوهش با نگاهی تطبیقی به بررسی سیاست خارجی عربستان و قطر در قبال بحران سوریه میپردازد. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که این دو کشور با وجود اختلافات ایدئولوژیکی با هدف ارتقای جایگاه منطقهای خود و حذف رقبا وارد بحرانهای منطقهای شده و با اتخاذ رویکردی که منجر به تشدید درگیریها در منطقه شده است، منافع آنها را مورد مخاطره قرار داده و آنها را رودر روی یکدیگر قرار خواهد داد.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش سعی بر این است تا بر اساس شاخه تهاجمی نوواقع گرایی، سیاست های تهاجمی دو کشور عربی عضو شورای همکاری خلیج فارس یعنی عربستان سعودی و قطر طی تحولات صورت گرفته در منطقه به ویژه بحران سوریه مورد بررسی قرار گیرد (٣١-٣٠ :٢٠٠١ ,Mersheimer).
عربستان به عنوان کشوری محافظه کار و طرفدار سیاست حفظ وضع موجود در منطقه شناخته میشود و به دلیل تسلط بر اماکن مقدس دینی خود را به عنوان رهبر جهان سنی و هژمون برتر منطقه قلمداد میکند و این هژمونی همواره از جانب ایران به چالش کشیده میشود خیزش های مردمی را تهدیدی علیه امنیت خود تلقی کرده و با اعمال سیاست دخالت فعال در منطقه تلاش میکند تا از ورود موج تحولات به مرزهای خود و نیز برهم خوردن توازن قدرت منطقه ای به ضررشان جلوگیری نمایند؛ لذا عربستان و ایران در یک فضای کاملا رقابتی با یکدیگر قرار دارند که بحران سوریه و یمن بر تنش بیشتر این دو کشور افزود (٣ :٢٠١٢ ,Barzegar).
(2012: 8 عربستان در راستای سیاست های تهاجمی خود اقدامات زیر را در بحران سوریه انجام داده است : *فعال سازی شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب در جهت اعمال فشار به بشار اسد و زمینه سازی برای تکرار تجربه لیبی در سوریه ؛ *کمک های تسلیحاتی و لجستیکی به معارضان سوری در داخل و خارج این کشور؛ *همکاری و هماهنگی ریاض با محور منطقه ای ترکیه – قطر – اسرائیل و محور بین المللی امریکا- فرانسه – انگلیس برای تضعیف و براندازی دولت اسد؛ *تلاش برای تقویت جریان سلفی و وهابی در سوریه ؛ *فعال سازی رسانه های گروهی مانند شبکه الجزیره ، العربیه و نشریاتی چون الشرق الاوسط (قاسمیان ، ١٣٩٢:١٣٦)؛ *اعلام آمادگی برای دخالت مستقیم در بحران سوریه و اعزام نیروی زمینی به این کشور؛ *حمایت از طرح دولت ترامپ به منظور ایجاد مناطق امن در سوریه .