چکیده:
منطقه ژئوپلیتیکی جنوب غرب آسیا که به واسطهنقش آفرینیقدرت های فرامنطقهای همواره درگیر تحولات فراوانی بوده است، در ماه های اخیر نیز شاهد تلاش هایی از سوی ایالات متحده آمریکا و کشورهای عربی هم پیمانانش در حاشیه خلیج فارس برایشکل دهی به یک ائتلاف نظامی عربی و ضد ایرانی بود. با توجه به افزایش تنش و درگیری میان ایران و عربستان سعودی، حمایت همه جانبه آمریکا از این کشور در تقابل با ایران و نیز افزایش تلاش هابرای شکل دهی به این ائتلاف،پژوهش حاضر بر آن شد تا با بهره گیری از تکنیک تحلیل اثرات متقاطع و استفاده از نظر کارشناسان به بررسی کیفیت و نقش عوامل ژئوپلیتیکی موثر بر تمایل آمریکا در شکل گیری این ائتلاف بپردازد و بر اساس نظریه هاینوواقع گرایی و الگوهای مختلف روابط ژئوپلیتیکی، نقش این قدرت را در این مسیر ارزیابی کند.
در این پژوهش که با استفاده از نرم افزار میک مک و مدل دلفی نسبت به تحلیلیافته ها اقدام شد. نتایج به دست آمده نشان داد نقش آفرینی های آمریکا احتمال شکل گیری یک ائتلاف نظامی عربی و ضد ایرانی را در خلیج فارس افزایش داده است و این وضعیت در صورت استمرار امنیت ایران را در ابعاد مختلف به ویژه ابعاد اقتصادی و نظامی دچار مشکل خواهد کرد.
خلاصه ماشینی:
بررسی عوامل ژئوپلیتیکی تمایل آمریکا به شکل گیری ائتلاف نظامی عربی در خلیج فارس و آثار آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران دکتر کیومرث یزدان پناه درو- استادیار جغرافیای سیاسی، جغرافیای دانشگاه تهران دکتر بهادر زارعی- استادیار جغرافیای سیاسی، جغرافیای دانشگاه تهران رضا رحیمی- دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی ، دانشگاه تهران تاریخ دریافت : ١٣٩٦/١١/٢٢ تاریخ پذیرش : ١٣٩٧/٠٢/١٣ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ چکیده منطقه ژئوپلیتیکی جنوب غرب آسیا که به واسطه نقش آفرینی قدرت های فرامنطقه ای همواره درگیر تحولات فراوانی بوده است ، در ماه های اخیر نیز شاهد تلاش هایی از سوی ایالات متحده آمریکا و کشورهای عربی هم پیمانانش در حاشیه خلیج فارس برای شکل دهی به یک ائتلاف نظامی عربی و ضد ایرانی بود.
به طور کلی پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سئوال است که عوامل مؤثر بر نقش آفرینی و علاقه آمریکا در شکل دهی به ائتلاف نظامی عربی در حاشیه خلیج فارس کدام است و این نقش آفرینی چه آثاری بر روی امنیت جمهوری اسلامی ایران در ابعاد مختلف خواهد داشت ؟ ٣- مفاهیم نظری ژئوپلیتیک با توجه به اینکه در فضاهای جغرافیایی مختلف گروه های اجتماعی بشر بر پایه منافع مشترک میتوانند به خود سامان سیاسی متحد دهند و به دلیل اینکه حیات و بقا و زندگی واحدهای انسانی از حیث سیاسی به شدت به عوامل جغرافیایی وابسته بوده و از سوی دیگر به سطح قابل قبولی از قدرت جمعی بستگی دارد،شاید بتوان در یک نگاه کلی سه پارامتر جغرافیا، قدرت و سیاست که الگوهای رفتاری گروه های متشکل را نسبت به یکدیگر تعیین میکنند در اشکالی مثل نوسان قدرت ، رقابت ، همگرایی، واگرایی، نفوذ، بحران ، سلطه گری، سلطه پذیری، تعامل ، صلح ، ائتلاف ، جنگ ، امنیت ، تجارت ، مبادله ، ثبات و غیره ماهیت اصلی ژئوپلیتیک قلمداد کرد(٢٠ :٢٠٠٦ ,Hafeznia).