چکیده:
امروزه توجه به محیط زیست در تمامی بخش های کشور بالاخص محیط های روستایی اهمیت یافته است. به همین دلیل حفاظت از محیط بهعنوان یک مسئولیت اجتماعی همگانی تلقی میگردد که همگان از جمله روستاییان در آن سهیم هستند. زیرا روستاییان به واسطه شیوه زندگی و فعالیت بیشترین ارتباط را با محیط و منابع موجود در آن دارند. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تحلیل میزان مسئولیت پذیری اجتماعی روستاییان نسبت به پایداری محیط انجام شد. برای این منظور از روش شناسی توصیفیـتحلیلی با استفاده از منابع کتابخانهای و مطالعه میدانی (پیمایش با ابزار پرسشنامه) استفاده شده است. حجم نمونه پژوهش را 213 خانوار روستایی چهار دهستان شهرستان خواف تشکیل داده اند. برای جمعآوری داده ها از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با ابزار پرسشنامه محققساخته استفاده شد که براساس شاخصها و مولفه های ابعاد پنجگانه مسئولیتپذیری اجتماعی مستخرج از ادبیات نظری استفاده شد. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که خانوارهای روستایی نمونه در برخورداری از مولفههای ابعاد زیست محیطی، اخلاقی و اجتماعی در وضعیت ضعیف، در مولفه های بعد اقتصادی در وضعیت متوسط و در مولفه های بعد قانونی در وضعیت خوبی قرار دارند. همچنین با استفاده از مدل اولویت بندی کوپراس بین روستاهای مورد مطالعه درخصوص برخورداری از مسئولیتپذیری اجتماعی رتبهبندی انجام گرفت که روستای مزرعه شیخ با بیشترین امتیاز در رتبه اول و روستای برآباد در رتبه دوم قرار دارند. بهعبارت دیگر، روستاییان ساکن در این روستاها احساس مسئولیت بیشتری نسبت به محیطزیست دارند. لذا میتوان گفت در شرایط موجود، حفظ محیطزیست بهعنوان یک دغدغه اجتماعی و اخلاقی و رفتار جمعی در بین روستاییان شکل نگرفته است. چنین وضعیتی میتواند ناشی از ضعف در اجرای دقیق و اصولی قوانین زیستمحیطی، ضعف در آگاهیبخشیهای زیستمحیطی در محیطهای روستایی باشد که مستلزم تقویت است.