چکیده:
فرایند شهرنشینی پدیدهای جهانی است که در سراسر جهان و هرجا که انسان ساکن است واقع میشود که در کشورهای درحالتوسعه با رشد طبیعی جمعیت، مهاجرت روستاییان به شهر، تقارب در سبک زندگی روستایی و شهری و فرایندهای سیاسی و اقتصادی در ارتباط با جهانیشدن همراه است. شهرنشینی سریع اغلب به شیوة استفاده از زمین منجر میشود که بیاعتنا به نیازهای نسل آینده است و موجب ناپایداری شهری میشود. توسعة پایدار و برنامهریزی کاربری اراضی مفاهیم ارزشمندی هستند، اما چالش اصلی زمانی بهوجود میآید که میخواهیم آنها را در عمل قرار دهیم که برای این منظور از مدل DCA استفاده کردهایم. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است و شاخصهای عملکردی مدل DCA در محلههای ناحیة 1 منطقة 14 شهر تهران سنجیده شده است. نتایج این پژوهش پس از سنجش سه شاخص تغییر، اختلاط و تعدد کاربری اراضی نشان میدهد محلههای شمالی محدودة مدنظر با تغییر کاربری اراضی در راستای پایداری، اختلاط و تعدد کاربری بیشتر، در مقایسه با دیگر محلههای ناحیه پایدارتر بوده است. همچنین میتوان نتیجه گرفت استفاده از مدل DCA با هدف برنامهریزی کاربری اراضی پایدار، بهدلیل قابلیت این مدل در تجزیة مسائل کلان و ترکیب مسائل با ابعاد متفاوت، مناسب بوده است. در این راستا طرحهای شهری باید با درنظرگرفتن پایداری کاربری اراضی با معیارهای بیانشده در سطح محلهها به تحقق آرمان محلهمحوری که از اهداف پایداری شهری است، یاری برسانند.
خلاصه ماشینی:
در این راستا، کاربری اراضی شهری پایدار شامل انواع توالی فعالیت های توسعه ، حفاظت و مدیریت محیط زیست برای رسیدن به اهداف اجتماعی-اقتصادی و محیطی است .
شایان ذکر است که هدف این مقاله استفاده از مدل DCA (تحلیل نتایج تصمیم گیری) در برنامه ریزی کاربری اراضی 2 شهری با بهره گیری از چهار شاخص تغییر کاربری اراضی (LUC)١، اختلاط کاربری اراضی با شاخص های LUM و 1.
روش پژوهش در پژوهش حاضر با ترکیبی از روش های توصیفی-تحلیلی و مقایسه ای، تأثیر تغییرات کاربری اراضی شهری در توسعۀ پایدار شهری تحلیل شده و در این راستا به منظور دسترسی به هدف پژوهش از مدل تحلیل نتایج تصمیم گیری (DCA) استفاده شده است که عناصر آن در شکل ١ مشاهده میشود.
در راستای هدف پژوهش (سنجش تأثیر تغییرات کاربری اراضی در پایداری شهری) میزان اختلاط کاربریهای اراضی در محدوده با استفاده از شاخص LUM و HHI سنجیده شده است .
در این بین ، شاخص هرفیندال - هیرشـمن با استفاده از فرمول زیر به دست میآید: K HHI=∑(100∗Pj) 2 j=1 در فرمول بالا Pj درصد هر نوع از کاربری j در محدودة مورد نظر است در حالتی که ٢≤K باشد که نشان دهندة تعداد گونه های کاربری اراضی j است (سونگ و دیگران ، ٢٠١٣: ٣).
درصدکاربریهایاراضیدرمحله هایناحیۀ١منطقۀ١٤ (رجوع شود به تصویر صفحه) منبع :نگارندگان پس از تعیین درصد کاربریهای محله های منطقۀ مورد مطالعه ، میزان این شاخص با فرمول LUM برای هریک از محلات تعیین ، و در نقشۀ ٢ در محله های ناحیۀ ١ منطقۀ ١٤ شهر تهران نشان داده شده است .