چکیده:
اندرزهای شاهان ساسانی ازلحاظ تربیتی چنان ارزشمند بود که در دورۀ ساسانیان، در ابعاد متعدد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مورد استفادۀ کاربردی قرار گرفت. علاوه بر این، در ایران دورۀ اسلامی نیز این اندرزها در ابعاد متعدد، توسط اقشار مختلف، ازجمله: فرمانروایان، وزرا و نویسندگانِ نصیحتنامهها، به کار گرفته شد. یکی از نویسندگان نصیحتنامهها در ایران دورۀ اسلامی که از طبقه حاکم نیز به شمار میرفت، عنصرالمعالی بود. تنوع آرای تربیتی عنصرالمعالی در قابوسنامه، نشانگر آن است که در تدوین و شکلگیری آرای وی، منابع متعددی دخیل بوده است. با این اوصاف، بررسی اندرزهای شاهان ساسانی بهعنوان یکی از منابع دخیل در شکلگیری آرای تربیتی عنصرالمعالی، جای تحقیق دارد. سؤال مطرحشده، این است که اندرزهای شاهان ساسانی چگونه و در چه ابعادی بر آرای تربیتی عنصرالمعالی تأثیرگذار بوده است؟ اهمیت این موضوع تبیین فرایندِ چگونگی درهم آمیختن اندرزهای دورۀ ساسانی با آموزههای اسلامی است، که حاصل این آمیزش، پدید آمدن آثاری بود که جزو منابع تربیتی ایران دورۀ اسلامی محسوب میشدند. در تحقیقاتی که تاکنون راجع به آرای تربیتی عنصرالمعالی انجامگرفته، توجهی به تأثیر اندرزهای شاهان ساسانی بر آرای تربیتی وی نشده است. هدف این نوشتار، واکاوی چگونگی تأثیر اندرزهای شاهان ساسانی بر آرای تربیتی عنصرالمعالی در قابوسنامه است، که با استفاده از منابع کتابخانهای به روش تاریخی با توصیف، تحلیل و مقایسۀ دادهها انجامگرفته است
خلاصه ماشینی:
تأثیر اندرزهای شاهان ساسانی بر آرای تربیتی عنصرالمعالی در قابوس نامه عبداله صفرزایی، دانشجوی دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه فردوسی محمدتقی ایمان پور، استاد گروه تاریخ دانشگاه فردوسی( نویسنده مسئول ) علی ناظمیان فرد، دانشیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی چکیده اندرزهای شاهان ساسانی ازلحاظ تربیتی چنان ارزشمند بود که در دورة ساسانیان ، در ابعاد متعدد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مورد استفادة کاربردی قرار گرفت .
هدف این نوشتار، واکاوی چگونگی تأثیر اندرزهای شاهان ساسانی بر آرای تربیتی عنصرالمعالی در قابوس نامه است ، که با استفاده از منابع کتابخانه ای به روش تاریخی با توصیف ، تحلیل و مقایسۀ داده ها انجام گرفته است .
با بررسی چنین مباحثی، فرضیه این نوشتار آن است که اندرزهای شاهان ساسانی یکی از منابع عمدة عنصرالمعالی بوده و در ابعاد متعدد: موضوعی، اقتباسی و ادبی در شکل گیری آرای تربیتی وی در قابوس نامه ، نقش آفرین بوده است .
بنابراین در این نوشته به چگونگی تأثیر اندرزهای شاهان ساسانی بر آرای تربیتی عنصرالمعالی در ابعاد موضوعی، اقتباسی و ادبی با استفاده از محتوای اندرزهای شاهان ساسانی و مقایسۀ آن اندرزها با متن قابوس نامه ، به روش پژوهش های تاریخی به شیوه مقایسه ای پرداخته شده است .
با توجه به مباحث مطرح شده ، کاملا آشکار است که عنصرالمعالی در تدوین قابوس نامه به اندرزهای اندرزهای شاهان ساسانی به عنوان یکی از منابع اصلیاش نظر داشته و از آن اندرزها در ابعاد متعدد موضوعی، اقتباسی، ادبی و غیره استفاده کرده است .