چکیده:
یکی از مهم ترین سازوکارها و ابزار تامین هدف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تدوین و اجرای
دیپلماسی فرهنگی کارآمد است. اهمیت این امر برآمده از جایگاه دیپلماسی فرهنگی برای برقراری ارتباط با نخبگان و عامه جامعه است. در جمهوری اسلامی ایران نیز طی سالیان اخیر موضوع اهمیت و توسعه دیپلماسی فرهنگی به صورت فزاینده مورد توجه سیاس تگذاران، مسئولان و کارگزاران و مجامع علمی کشور قرار داشته و در این زمینه سرمایه گذاری ها و فعالیت های گسترده ای هم به لحاظ علمی و نظری از طریق مقالات، کتب، همایش ها و جلسات، و هم به صورت عملی از طریق ایجاد و گسترش سازوکارها در داخل و خارج از کشور، توسعه کمی و کیفی فعالی تهای رسانه ای خصوصا راه اندازی شبکه های متعدد رادیو و تلویزیونی، پذیرش دانشجویان و طلاب خارجی، مبادله هیئت های متعدد از نخبگان و گروه های مرجع و غیره انجام پذیرفته است،
ضرورت اعمال دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی در منطقه خاورمیانه ازاین رو از اهمیت و اولویت مضاعف برخوردار می گردد که طی سالیان اخیر شاهد تشدید دو موج قوی ایران هراسی و شیعه هراسی از سوی بازیگران منطقه ای و فرا منطقه ای به منظور منزوی ساختن تهران در محیط سیاسی امنیتی و فرهنگی خود هستیم. این مقاله در پی توضیح و تبیین دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی در خاورمیانه است. به باور نویسنده تغییر و تحولات سیاسی و فرهنگی اجتماعی کشورهای خاورمیانه طی چند سال اخیر در کنار دو موج قوی مورد اشاره در بالا، ضرورت بازنگری در رویکرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در استفاده از ابزار دیپلماسی فرهنگی و بازتعریف جدید از دیپلماسی فرهنگی سنتی را موجب شده اند.
خلاصه ماشینی:
تاثیرگذاری بر نخبگان علمی ـ فرهنگی کشورهای حوزه خلیج فارس از طریق اعمال دیپلماسی سنتی و سیاسی امکان پذیر نمی باشد؛ فراهم ساختن بستر و زمینه لازم برای برقراری تماس با افکار عمومی کشورهای منطقه ؛ تهیه دستور کار مثبت همکاری با ملت هایی که با ایران اختلافات سیاسی دارند، کمک به ایجاد اعتماد و تسهیل اعتمادسازی با کشورهای منطقه که زمینه ساز همکاری های سیاسی ، اقتصادی و امنیتی با آنان خواهد بود؛ امکان پذیر ساختن برقراری تماس و ارتباط نزدیک با گروه های اجتماعی و فرهنگی غیر نخبه مانند جوانان ، زنان و عامه مردم علاقه مند به تمدن ایران ؛ آشنا ساختن مردم و ملت ایران با ارزش های فرهنگی سایر ملت های منطقه ؛ ایجاد فضای فرهنگی و اخلاقی مثبت برای مقابله با تهاجم و نفوذ فرهنگ های مهاجم فرا منطقه ای ؛ توسعه و گسترش مبادله اطلاعات جهت آگاهی بخشی بیشتر در مورد دستاوردهای فرهنگی ایران ؛ ارتقا و گسترش تسهیلات لازم برای دسترسی گسترده و آسان ملت های منطقه به محصولات و دستاوردهای فرهنگی ایران ؛ برقراری و تسهیل روابط و مبادلات بین هنرمندان ، دانشمندان و نخبگان فرهنگی ـ علمی جمهوری اسلامی ایران با سایر کشورهای منطقه ؛ ارایه راهکارها و ایجاد سازوکارهای مؤثر جهت یافتن اشکال و ابعادی جدید برای همکاری های گسترده تر فرهنگی ، علمی و هنری بین ایران و کشورهای دیگر منطقه .