چکیده:
مقاله حاضر در پی آن است تا با محور قرار دادن نظریه فئودالیسم به عنوان نظریه رقیب استبداد شرقی، تمرکز اصلی بحث خود را بر روی آن قرار داده و ضمن بررسی نظریه های موجود در این زمینه، فرضیه اصلی خود، یعنی «شکل گیری استبداد شرقی در ایران بر اثر حمله اقوام خارجی» را تحلیل نماید. تحلیل فرضیه شکل گیری استبداد شرقی در ایران بر اثر حمله اقوام خارجی، بر مبنای موارد زیر انجام می شود: نخست، وجود دوره ای تاریخی به نام فئودالیسم در ایران-که در مقابل استبداد شرقی قرار دارد- این فرضیه را مورد تایید قرار می دهد؛ چراکه در دوره ایران باستان شاهد این نظام هستیم و اوج آن در «سلسله ساسانی» است. دوم، شکل گیری استبداد شرقی در ایران، امری جبری و ناشی از شرایط اقلیمی محسوب نمی شود، بلکه ورود اقوام مهاجم با فرهنگ متمایز از فرهنگ فئودالی، باعث حاکمیت تدریجی استبداد شرقی در ایران شد. در این پژوهش به برخی از این عناصر پرداخته می شود و لذا تاریخ این سرزمین با دیدگاه نوینی مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.
خلاصه ماشینی:
تحليل فرضية شکل گيري استبداد شرقي در ايران بر اثر حملة اقوام خارجي ، بر مبناي موارد زير انجام مي شود: نخست ، وجود دوره اي تاريخي به نام فئوداليسم در ايران -که در مقابل استبداد شرقي قرار دارد- اين فرضيه را مورد تأييد قرار مي دهد؛ چراکه در دورة ايران باستان شاهد اين نظام هستيم و اوج آن در «سلسلة ساساني » است .
آلتهايم و استيل ۵ نيز فئودالي بودن سلسلة ساساني را مورد تأييد قرار داده و اوج آن را مربوط به اصلاحات خسرو اول مي دانند؛ چراکه به نظر آن ها، در اثر اصلاحات انوشيروان و تمرکز دولتي ، نظام سياسي از حالت پاترناليسم ۶ (پدرسالاري ، پدرسروري ) به سمت فئوداليسم حرکت کرد؛ زيرا در اين دوره ، شاهد گسستگي اقتدار شهرياري توسط ادعاهاي مالکانه ارضي نبوديم (آلتهايم ،۱۳۸۲: ۲۹۹).
مراسم و تشريفاتي که تيول گيرنده در آن ، در مقابل سرور خويش بيعت مي کند و موظف به دست نشاندگي سرورش مي گردد، ديدگاه آلتهايم و استيل را که سلسلة ساساني را فئودالي مي دانند مورد تأييد قرار مي دهد و مي نويسد: «تحليل ژرف تر و واقعيت هاي موجود در دسترس ، اجازه کوچک ترين ترديدي را در اين مورد نمي دهد که ما در جامعة ايران باستان ، فئوداليسم تکامل يافته اي را پيش رو داريم ؛ تنها سخن بر سر آن است که واقعيت ها را گردآوري ، هم مرتبه و تحليل کنيم » (گئوويدون ،۱۳۸۷: ۱۱).