چکیده:
دولت اموی به عنوان نخستین دولت بعد از عصر آرمانی دولت مدینه ، از چـه سـاخت ، ویژگی و روابط قدرتی برخوردار بوده است ؟ فرضیة این مقاله آن اسـت کـه نخـستین دولت اسلامی پس از عصر آرمانی دولت مدینه ، از لحاظ وسعت و دامنة اقتـدار در قالـب امپراتوری ظاهر شد و البته با توجـه بـه منطـق قبیلـه ، هـم عـصبیت عربـی و قبیلـه ای را بازتولید کرد و هم بر مخالفـان سیاسـی فـشار زیـادی وارد کـرد؛ ضـمن آنکـه از لحـاظ کارکردهای اقتصادی نیز دوقطبی شـدیدی در جامعـه برقـرار کـرد. در ایـن مقالـه ، ابتـدا ویژگی های دولت به معنای عام، یعنی حکومت ، خواه حکومت های ماقبل مـدرن و خـواه دولت مدرن را بررسی می کنیم . سپس به انواع دولت و به ویژه امپراتوری بـه عنـوان شـکل دولت اسلامی می پردازیم . ویژگی های دولت مذکور را با محوریت بازتولید مفهـوم قبیلـه بررسی خواهیم کرد، و در نهایت نقاط ضعف و قوت آن را ارزیابی می کنیم .
خلاصه ماشینی:
ساخت و روابط قدرت در دولت اموي : بازتوليد مفهوم قبيله تاريخ دريافت : ٨٨/٨/١٦ دکتر شجاع احمدوند*١ تاريخ تأييد نهايي : ٨٩/٣/١٥ چکيده دولت اموي به عنوان نخستين دولت بعد از عصر آرماني دولت مدينه ، از چـه سـاخت ، ويژگي و روابط قدرتي برخوردار بوده است ؟ فرضية اين مقاله آن اسـت کـه نخـستين دولت اسلامي پس از عصر آرماني دولت مدينه ، از لحاظ وسعت و دامنة اقتـدار در قالـب امپراتوري ظاهر شد و البته با توجـه بـه منطـق قبيلـه ، هـم عـصبيت عربـي و قبيلـه اي را بازتوليد کرد و هم بر مخالفـان سياسـي فـشار زيـادي وارد کـرد؛ ضـمن آنکـه از لحـاظ کارکردهاي اقتصادي نيز دوقطبي شـديدي در جامعـه برقـرار کـرد.
اهميت اين عنصر تا حدي اسـت کـه برخي حکومت هاي اسلامي بر مبناي نوع پرسنل حکومت خود تغييـر ماهيـت دادهانـد؛ چنان که حکومت عباسي بـا ورود عنـصر ايرانـي و پرسـنل جديـد حکـومتي ، بـه منزلـة خلافتي نيمه ايراني تغيير ماهيت داد.
صرف نظر از صحت و سقم و دامنـة آن، براي تعيين هويت يهوديان بسيار مهم بود تا از طريق برجسته سازي اين مسألة مـشترک، احساسي جمعي و روحي واحد شکل گيرد؛ چرا که عنصر مليت مبتني بر درد، شادماني و حس همگاني مشترک است .
فرضية اين مقاله آن است که ساخت و روابط قدرت در خلافت اموي با تکيه بر عناصري چـون قبيلـه گرايـي ، غيرسـتيزي، تبـديل خلافـت بـه سلطنت ، عقل ستيزي و فشار اقتصادي بر مردم، به ويژه موالي و افراد غيروابسته بـه قبيلـة اموي در راستاي بازتوليد مفهوم قبيله شکل گرفت .