چکیده:
یکی از کارکردهای اصلی مجسمههای شهری در ایران با توجه به پشتوانه فرهنگی غنی آن، ارتقای کیفیت بصری و انتقال مفاهیم هویتی به منظر شهر است که میتواند در شکلگیری و همسو بودن با هویت معنایی موجود، نقش عمدهایی عهدهدار باشد. اکنون این مساله مطرح میشود که مجسمههای شهری تهران بهعنوان یک عنصر کالبدی و بصری از ابتدای حضورشان در انتقال مفاهیم هویتی به منظر فرهنگی شهر چه جایگاهی داشتهاند؟ و چگونه در جهت ایجاد «هویت مکان» ایفای نقش کردهاند؟ این تحقیق بهصورت کیفی و روش توصیفی ـ تحلیلی به مطالعه پیشینه و دلایل پیدایش مجسمهها در شکلگیری مفهوم هویت منظر فرهنگی شهر تهران پرداخته است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که مجسمههای شهری تهران از زمان پیدایش تا امروز روندی متغیر در بازنمود هویتبخشی به منظر شهر داشتهاند. بهطوریکه مجسمههای دوره پهلوی و بالاخص دوره انقلاب اسلامی (دهه 60 و 70)، از طریق ویژگیهایی چون «زمینهگرایی» و «محتواگرایی» در هر دوره به ترتیب نوعی «هویت اسطورهای/ اقتدارگونه» و «هویت ارزشی» را از طریق بازنمود محتوای زمینهای (فرهنگی، اجتماعی، سیاسی) و معنایی به منظر فرهنگی شهر منتقل کردهاند، درحالیکه این نقش عمدتا در دهه 80 کمرنگتر شده است.
خلاصه ماشینی:
اکنون این مسـأله مطـرح مـیشـود کـه مجسـمه هـای شهری تهران به عنوان یک عنصر کالبدی و بصری از ابتدای حضورشـان در انتقال مفاهیم هویتی به منظر فرهنگی شهر چه جایگاهی داشـته انـد؟ و چگونـه در جهت ایجاد «هویت مکان » ایفای نقش کرده اند؟ این تحقیق به صـورت کیفـی و روش توصیفی ـ تحلیلی به مطالعه پیشینه و دلایـل پیـدایش مجسـمه هـا در شکل گیری مفهوم هویت منظـر فرهنگـی شـهر تهـران پرداختـه اسـت .
(رجوع شود به تصویر صفحه) یافته های تحقیق شروع حضور مجسمه های شهری در میادین و نگاه مدرن به این مقوله مربـوط بـه دوره پهلوی اول است ، که سرآغاز جریان سـاخت مجسـمه هـای شـهری بـه عنـوان یکـی از شکل های مدرنیته و تجردگرایی در ایران (با الگوبرداری از غرب ) محسوب میشـود.
در دوران پهلوی، مجسمه های نـوگرا از طریـق تلفیـق سـنت و مدرنیتـه ، مفـاهیم بـومی و تاریخی را در منظر فرهنگی شهر بازنمایی میکننـد؛ امـا بعـد از انقـلاب بـرای نمـایش مفاهیم ارزشی با بهره گیری از رویکرد تمثیل گرایی، زبـان نمـادینی خلـق مـیشـود کـه واژگان آن ارجاع مستقیم به انقلاب و جنگ ندارد؛ مثل لالـه ، کبـوتر و غیـره ایـن آثـار نوعی «هویت ارزشی ـ تفسیری» را به منظر شهر منتقل میکننـد و اکثـرا بـه دلیـل فـرم نشانه ای، به عنوان یادمان در میادین شهری جای میگیرند.