چکیده:
مسئولیت ناشی از اموال همواره یکی از موضوعات مهم در حوزه مسئولیت به شمار میرود؛ با توجه به اهمیت اموال غیرمنقول و نیز گستردگی خسارات ناشی از این اموال، مسئولیت مالکین و متصرفین، در مقابل واردین به املاک همواره مورد توجه بوده است. در این مقاله تلاش شده است تا مسئولیت مالک یا متصرف در مقابل واردین مجاز و غیرمجاز در حقوق انگلستان و نظام حقوقی اسلامی، به تفصیل مورد بررسی قرار گیرد. به طور خلاصه میتوان گفت که مالک یا متصرف در مقابل واردین مجاز، «وظیفه عمومی مراقبت» را بر عهده دارد و در صورت نقض این تعهد مسئول شناخته میشود. در خصوص واردین غیرمجاز نیز هر چند در گذشته، در نظام حقوقی انگلستان و نیز فقه امامیه و حقوق ایران، اصولاً مسئولیتی را برای مالک یا متصرف نمیشناختند، لیکن امروزه بر مبنای گسترش مفهوم تعهد به مراقبت و یا بر اساس استناد عرفی، میتوان مالک و یا متصرف را مسئول شناخت.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله به دنبال یافتن پاسخ این سؤال هستیم که اگر شخصی وارد ملک دیگری شود و در آنجا به عنوان مثال ، به خاطر چاهی که به خوبی سر آن مسدود نشده و یا در اثر سیم های برق فشار قوی که مالک یا متصرف بر روی دیوارها کار گذاشته ، آسیب ببیند، آیا مالک یا متصرف مسئولیتی به جبران خسارت این اشخاص دارد؟ آیا در این خصوص ، بین واردین مجاز و غیرمجاز تفاوتی وجود دارد؟ در صورت مثبت بودن پاسخ ، مبنای فقهی و حقوقی آن چیست ؟ بدین منظور، در ابتدا مفهوم واردین مجاز و غیرمجاز بررسی شده و در ادامه مسئولیت مالک یا متصرف ، به ترتیب در مقابل واردین مجاز و غیرمجاز در حقوق انگلستان ، فقه امامیه و حقوق ایران مورد مطالعه قرار خواهد گرفت .
(شهید ثانی، ١٤١٦: ٣٧٨؛ نجفی، ١٩٨١، ج ٤٣: ١٣٥) در خصوص مسئولیت مالک یا متصرف در مقابل واردین مجاز، ماده (٥٢٣) قانون مجازات اسلامی مصوب ١٣٩٢ چنین مقرر میدارد: «هرگاه شخصی با اذن کسی که حق اذن دارد، وارد منزل یا محلی که در تصرف اوست ، گردد و از ناحیه حیوان یا شیئی که در آن مکان است صدمه و خسارت ببیند، اذن دهنده ضامن است ، خواه آن شیء یا حیوان قبل از اذن در آن محل بوده یا بعداً در آن قرار گرفته باشد و خواه اذن دهنده نسبت به آسیب رسانی آن علم داشته باشد، خواه نداشته باشد.