چکیده:
قرار گرفتن ایران در زمره کشورهای خشک جهان و دارا بودن منابع آب محدود از یک سو و استفاده بیش از 90 درصد آب مصرفی کشور در بخش کشاورزی از سوی دیگر، ضرورت مدیریت و بهره برداری از آب کشاورزی را دو چندان ساخته است. در همین راستا پروژه بزرگ دشت ارایض بهعنوان بخشی از طـرح توسـعه اراضی دشتهای خوزستان و ایلام به مرحله اجرا درآمد. مناطق روستایی دهستان چنانه در شهرستان شوش که در واحدهای عمرانی 2 و 3 دشت ارایض قرار گرفته، جامعه آماری بوده است. هدف تحقیق، تحلیل وضعیت مشارکت روستاییان در پروژه و عوامل اجتماعی موثر بر آن است. روش مورد بررسی در این پژوهش به صورت کمی با تکنیک پیمایش و ابزار پرسشنامه و با حجم نمونه 134 نفر از بهرهبرداران ساکن در روستا است. یافته های پژوهش نشان داد میزان مشارکت روستاییان در مرحله طراحی و تمایل به مشارکت در بهرهبرداری از پروژه در سطح متوسط به بالایی قرار دارد ولی میزان مشارکت در مرحله اجرای پروژه در سطح بالایی نیست. در مجموع در حدود سه چهارم از پاسخگویان وضعیت مشارکت خود را در سطح متوسط ارزیابی نموده اند. درآمد سالیانه بهرهبرداران، اعتماد بینشخصی، اعتماد نهادی، مشارکت ذهنی، تعلق مکانی، حمایت اجتماعی و همبستگی اجتماعی با میزان مشارکت روستاییان در مدیریت و بهره برداری از پروژه رابطه مثبت و معناداری دارد. متغیر سن بهره برداران با میزان مشارکت آنها از رابطه معکوس و منفی برخوردار است. میزان مشارکت بر حسب سطح تحصیلات بهرهبرداران نیز تفاوت معناداری دارد. سابقه کار کشاورزی و توانمندی اقتصادی بهرهبرداران با میزان مشارکت آنها رابطه معناداری ندارد. تقویت اعتماد از دست رفته روستاییان به مجریان پروژه که به دلیل ناکارآمدی پروژه های پیشین اتفاق افتاده است و همچنین توانمندسازی آنها می تواند زمینه تقویت مشارکت روستاییان را در این پروژه و پروژههای آتی فراهم سازد.
خلاصه ماشینی:
نتایج به دست آمده از آزمون پیرسون برای رابطه متغیرهای مستقل مورد بررسی با متغیر وابسته یعنی مشارکت بهره برداران در مدیریت و نگهداری پروژه در جدول شماره (١١) ارائه شده است .
یافته های حاصل از جدول شماره (١١) نشان میدهد که رابطه همه متغیرهای مستقل مورد بررسی به استثنای "سابقه کار کشاورزی بهره - برداران " و "توانمندی اقتصادی" آنها با متغیر وابسته تحقیق یعنی میزان "مشارکت در مدیریت و بهره - برداری از پروژه " مورد تأیید قرار گرفته است .
نتایج به دست آمده از آزمون بررسی تفاوت میزان مشارکت بهره برداران در مدیریت و بهره برداری پروژه بر حسب سطوح مختلف تحصیلات در جدول شماره (١٢) نشان داده شده است .
یافته های حاصل از جدول شماره (١٢) نشان میدهد که با توجه به سطح معناداری به دست آمده یعنی ٠/٠٠٠ و مقدار F آزمون که برابر با ٨/٣ است ؛ بنابراین میتوان گفت که مشارکت کشاورزان در مدیریت و بهره برداری از پروژه بر حسب سطوح مختلف تحصیلات تفاوت معناداری دارد.
یافته های این پژوهش نشان داد که میزان مشارکت بهره برداران برحسب سطح تحصیلات آنها تفاوت معناداری دارد موضوعی که در تحقیقات شاهرودی و چیذری (١٣٨٦)، عزیزی خالخیلی و زمانی (٢٠٠٩)، صدیقی و فرزند وحی (١٣٨٣) و پناهی (٢٠١٣) نیز مورد تأیید قرار گرفت .
یافته های این پژوهش تأیید کننده رابطه دو متغیر تعلق مکانی روستاییان به محل زندگی و میزان حمایت اجتماعی صورت گرفته از آنها با مشارکت در مدیریت و بهره برداری از پروژه آبیاری و زهکشی است .