چکیده:
شواهد محکمی در حمایت از وجود ارتباط بین رشد زبان در کودکان و رشد نظریۀ ذهن وجود دارد. ولمان و لیو (2004) مقیاسی از پیشرفت رشدی درک حالتهای ذهنی در کودکان پیشدبستانی ارائه دادهاند. در این مقیاسگذاری، توالیای از هفت تکلیف ارائه شده که بهنظر میرسد با ترتیبی قابل پیشبینی، در فرایند رشد کودکان پدیدار میشوند. مجموعۀ این تکلیفها بر ساختهای مفهومی مختلفی تمرکز دارند که در این فرایند شناختی بهدنبال هم ظاهر میشوند. در پژوهش حاضر، هفت تکلیف نظریۀ ذهن روی سی کودک فارسیزبان و سی کودک فارسی – ترکیزبان اجرا شد تا ترتیبی از این هفت تکلیف براساس سطح دشواری آنها برای هریک از دو گروه زبانی ارائه شود و از سوی دیگر، ترتیبهای مشخّصشده با یکدیگر و همچنین با ترتیب پیشنهادی ولمان و لیو (2004) از تکلیفهای نظریۀ ذهن مقایسه شوند. الگوهای ارائهشده از رشد شناخت اجتماعی برای آزمودنیهای پژوهش حاضر بیانگر آن است که کودکان فارسیزبان و فارسی – ترکیزبان، مراحل رشد شناخت اجتماعی مشابهی را با تفاوتی اندک نشان میدهند. با توجّه به نتایج بهدستآمده، تفاوتی میان عملکرد کودکان تکزبانه و دوزبانه در انجام تکلیفهای نظریۀ ذهن معنادار نیست؛ بهعبارتی، نمیتوان عملکرد یک گروه زبانی در انجام تکلیفهای نظریۀ ذهن را بر گروه دیگر برتر دانست.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر بر آن است تا با اجرای هفت تکلیف نظریۀ ذهـن در مقیـاس ولمـان و لیـو١ (٢٠٠٤) روی سی کودک فارسی زبان و سی کودک فارسی - ترکـی زبـان در سـه گـروه سـّ نی ٣٧-٤٦، ٤٧-٥٦ و ٥٧-٦٦ ماهه ، از یک سو، ترتیبی از این هفت تکلیف را براسـاس سـطح دشـواری آن هـا بـرای کودکـان فارسی زبان و فارسی - ترکی زبان ارائه نماید و از سوی دیگر، توالی های به دسـت آمـده را بـا یکـدیگر و همچنین با توالی ارائه شده در مقیاس ولمان و لیـو (٢٠٠٤) از تکلیـف هـای نظریـۀ ذهـن بـرای کودکـان 2 پیش دبستانی مقایسه کند تا از این طریق ، شباهت و یا تفاوت میان این ترتیب ها یـا تـوالی هـای رشـدی مشخّص شود.
در مقابـل ، در گـروه سـّ نی ٤٧- ٥٦ ماهه ، گروه تک زبانه با میانگین نمرٔە ٠/٥ نسبت بـه هـم سـالان دوزبانـۀ خـود بـا میـانگین نمـرٔە ٠/١ عملکرد بهتری درانجام تکلیف باور غلط در مورد محتوا داشته اند.
(رجوع شود به تصویر صفحه) در مورد این تکلیف نیز آزمون مان نشان می دهد که تفاوت مشاهده شده بین میـانگین نمـرٔە کودکـان فارسی زبان و فارسی –ترکی زبان در هیچ کدام از گروه های سّنی ٣٧-٤٦ ماهـه )١.
(رجوع شود به تصویر صفحه) ٤-٢- الگوی رشد شناخت اجتماعی کودکان فارسی زبان و فارسی – ترکی زبان با توجّه به میانگین نمرٔە کلّ ارائه شده در نمودار (٨) برای هریک از دو گـروه زبـانی در انجـام هریـک از تکلیف های نظریۀ ذهن ، الگوی رشد شناخت اجتمـاعی کودکـان تـک زبانـه و دوزبانـه را هماننـد آنچـه به ترتیب در نمودار (٩) و (١٠) آمده ، می توان ترسیم کـرد.