چکیده:
در آثاری که بزرگان اهل سنت، حول شخصیت امیرمومنان علی ع به طور خاص، یا شخصیت صحابه پیامبر اکرم ص به طور عام به رشته تحریر درآورده اند، بخش هایی نیز به ویژگی های ظاهری آن حضرت اختصاص یافته است. نکته قابل تامل آن است که برخی از علمای امامیه نیز صفات بیان شده در این منابع را تلقی به قبول کرده و آنها را در کتب خود نقل نموده اند. نگارندگان در این نوشتار، ضمن بازخوانی موضوع، و تحلیل و نقد ویژگی های بیان شده، به این نکته دست یافته اند که برخی از این صفات، نمایانگر چهره واقعی آن حضرت اند و با گزارش های منابع دیگر اهل سنت و نیز منابع شیعی مطابقت دارند. بر اساس این منابع، دو صفت «انزع» و «بطین» نیز توسط رسول خدا ص به علی ع نسبت داده شده اند که با تبیین خاصی که خود آن حضرت ارائه کرده اند، می توانند پذیرفته شوند؛ اما بخش دیگری از صفات امیرمومنان علی ع ، که در منابع اهل سنت آمده گرچه ظاهرا در مقام مدح ایشان بیان شده، لکن هدف نقل کنندگان، مذمت حضرت بوده است.
خلاصه ماشینی:
بر اساس این منابع، دو صفت «انزع» و «بطین» نیز توسط رسول خدا به علی نسبت داده شدهاند که با تبیین خاصی که خود آن حضرت ارائه کردهاند، میتوانند پذیرفته شوند؛ اما بخش دیگری از صفات امیرمؤمنان علی ، که در منابع اهلسنت آمده گرچه ظاهرا در مقام مدح ایشان بیان شده، لکن هدف نقلکنندگان، مذمت حضرت بوده است.
در این مقاله سعی بر آن است تا ابتدا تصویری اجمالی از سیمای امیرمؤمنان علی در منابع شیعه و برخی از منابع معتبر اهلسنت ارائه شود؛ سپس با مراجعه به دیگر منابع اهلسنت، استقصای مناسبی از صفات یادشده دربارة آن حضرت صورت میگیرد؛ آنگاه به نقد سندی و تحلیل این صفات بر اساس سایر گزارشهای موجود در منابع اهلسنت پرداخته میشود.
در بین علمای اهلسنت، ابنعبدالبر در مقام مدح شمایل ظاهری حضرت مینویسد: زیباترین روایتی که در مدح علی دیدهام، این است که او فردی چهارشانه بود و قدش به کوتاهی نزدیکتر بود؛ چشمانی مشکی و درشت داشت؛ صورتش مانند ماه شب چهارده زیبا بود؛ از اندامی نیکو برخوردار بود؛ دارای شکمی نیکو و کامل و سینهای بسیار فراخ بود؛ انگشتان درشتی داشت؛ گردنی نرم و نازک داشت که مانند جامی نقرهای بود؛ جلوی سرش کممو بود و محاسن بلندی داشت؛ سر شانههایش مانند سر شانة شیر (غران) و آمادة شکار، جلو آمده بود؛ دستانش آنقدر عضلانی بود که بازوان و ساعد دستش از هم تشخیص داده نمیشد و عضلات بازو و ساعدش درهمپیچیده بود؛ با هرکس دستوپنجه نرم میکرد، او را به خاک میافکند؛ ساعد و دستانی درشت داشت؛ هنگام رفتن به میدان جنگ میدوید؛ دلی استوار و نیرومند داشت؛ دلیر بود و در برابر حریفان پیروز.