چکیده:
بحث همکاری دولتها با دیوان کیفری بینالمللی در راستای پیشگیری از وقوع جنایات بینالمللی در وهله اول و محاکمه و مجازات مرتکبان این جرائم در وهله بعد، همواره یکی از چالش برانگیزترین مسائل در حقوق بینالملل کیفری بوده است. تاکنون، راهکارهای مختلفی پیرامون تأمین شرایط لازم برای ارتقای همکاری دولتها با دیوان کیفری بینالمللی ارائه شده که گاه موثر و گاه بیفایده لیکن با این حال، با توسل به برخی اصول بنیادین، میتوان بستر مناسب برای افزایش سطح این همکاریها تضمین نمود. یکی از مهمترین این اصول، اصلی است تحت عنوان «اصل مراقبت مقتضی» که بر مبنای آن، در عرصه حقوق بینالملل کیفری، دولتها باید حداکثر تلاش خود را به منظور همکاری مناسب با دیوان کیفری بینالمللی بهویژه در ارتباط با پیشگیری از وقوع جنایات بینالمللی، محاکمه و مجازات مرتکبان این جنایات و استرداد آنها و معاضدتهای قضایی در این باره، به عمل آورند. به نظر میرسد با نگاه کارکردگرایانه به این اصل، تعهد دولتها به همکاری با دیوان، بیش از پیش عملیاتی میشود. بررسی جایگاه و کارکردهای اصل پیش گفته در حقوق بینالملل کیفری، میتواند ماهیت و آثار آن را بیشتر مشخص سازد.
خلاصه ماشینی:
یکی از مهم ترین این اصول ، اصلی است تحت عنوان «اصل مراقبت مقتضی» که بر مبنای آن ، در عرصه حقوق بین الملل کیفری، دولت ها باید حداکثر تلاش خود را به منظور همکاری مناسب با دیوان کیفری بین المللی به ویژه در ارتباط با پیشگیری از وقوع جنایات بین المللی، محاکمه و مجازات مرتکبان این جنایات و استرداد آن ها و معاضدت های قضایی در این باره ، به عمل آورند.
p ,٢٠٠٦ ,Bamidge &Robert ) (نجاتیان کاشانی، ١٣٩٦، ص ٧٧) در حوزه حقوق بین الملل کیفری، اصل مراقبت مقتضی، هم معنای اولیه خود یعنی اهتمام و تلاش دولت ها در زمینه رعایت استاندارها و هنجارهای زیست مسالمت آمیز مورد وفاق جامعه بین المللی را حفظ کرده و هم به مقتضای تحولات جهان معاصر، گستره وسیع تری نسبت به قبل پیدا نموده و تعهدات دولت ها در قبال جامعه جهانی، با سیاقی کم و بیش مشابه در همه شاخه های حقوق بین الملل ، بر مبنای این اصل مورد شناسایی قرار گرفته است .
بر این اساس ، اصل مراقبت مقتضی در حقوق بین الملل کیفری و در سطح خرد را میتوان در معنای تعهد دولت ها در سطح بین المللی به ایفای سه وظیفه مشخص به کار برد؛ وظیفه اول ؛ همکاری همه جانبه با دیگر دولت ها و سازمان های بین المللی به منظور پیشگیری (prevention) از وقوع جرائم و جنایات بین المللی در وهله نخست و تعقیب و محاکمه (prosecution and trial) مرتکبان این جرائم و جنایات در وهله بعد، وظیفه دوم ؛ همکاری(cooperation) همه جانبه با مراجع و نهادهای قضایی فراملی به ویژه دیوان کیفری بین المللی به منظور تعقیب و محاکمه این مرتکبان و وظیفه سوم ؛ تلاش و اقدام ضروری در راستای اجرای الزامات و بایدهای حقوق بین الملل کیفری در سطح نظام های حقوقی ملی ازجمله در مرحله تصویب قوانین لازم و اجرای درست آن ها.