چکیده:
فلسفه و جامعه شناسی در مسائل مشترک و با روش های متفاوت به یکدیگر نزدیک می شوند. در این نزدیکسازی به شرط بهره مندی از نوعی تاریخگرایی پساهگلی، جامعه شناسی قدری انتزاع و فلسفه مایه های انضمامی به دست می آورند که می توان آن را در روششناسی جدید سیستمی و در مواجهه ی روشنگری از منظر جامعه شناختی و فلسفی ملاحظه کرد. در این مواجهه امر عقلانی و اجتماعی، سوژه و ابژه، شان هستی شناختی برابری پیدا می کنند. این نوشتار با تحلیل داده های به دست آمده از مطالعه ی آرای برخی از اندیشمندان برجسته ی فلسفه و جامعه شناسی به شرح موانع معرفتی و معرفی روشنگری از منظری جامعه شناختی و نیز به تعدیل جامعه شناسی گرایی کوش می پردازد که هستنده های عقلانی را اجتماعی و کاملا وابسته معرفی می کند. بدین منظور دیدگاه معرفت سیستمی که بر مبنای عقلانیت محدود انسانی، غلبه ی نوعی عقلانیت سیستمی و معرفت درونی واقعیت های اجتماعی را نوید می دهد می تواند مفید باشد. این دیدگاه پرسپکتیو عمودی دیدگاه های اومانیستی و عقلانیت خودبنیاد روشنگری را کنار می گذارد و با تقسیم یکسان عاملیت میان انسان و جامعه امر عقلانی و اجتماعی را همبسته معرفی می کند.
خلاصه ماشینی:
شاید این نیز بتواند نوعی جامعه شــناســیگرایی تلقی شــود، هرچند اینجا تنها آغاز معرفت که از آگاهی به نادانی اســت در اجتماع رخ داده اســت ، اما آن بخش از اندیشــه های افلاطون که نزد ارســطو حا ضر ا ست یا اندیشه های افلاطون و ار سطو در قرون و سطی، گواه نقش پذیرش و اقبال جمعی در شکل گیری و تداوم نظریه ها است .
لومان مانند باشــلار از خود عنوان موانع معرفت شــناختی اســتفاده نکرده اســت ، اما میان اندیشــۀ این دو اندیشـــمند میتوان وجوه تشـــابهی یافت ، زیرا لومان نیز پس از ارائه یک نظریه مفصـــل از سیستم های اجتماعی دیدگاههایی مثل دیدگاه اومانیستی و جزءنگری را مانع معرفت درست از هستندههای اجتماعی دانست .
سـخن اصـلی این نظرگاه جدید جامعه شــناختی این اسـت که مجموع شـرایط اقتصـادی، سیا سی، هنری، علمی، فرهنگی، مذهبی، آموز شی و فرهنگی ، عامل تکامل معرفت شنا سی است ، یعنی روابط درهم تنیده سیستمی که عقلانیت انسانی را نیز شامل می شود.
1386 Berger Peter & Luckmann Thomas, The Social Construction of Reality: A Treatise in the Sociology of Knowledge, Penguin Books, New Tork, 1966.
Hamilton Peter, Knowledge and social structure: An introduction to the classical argument in the sociology of knowledge, Routledge & Kegan Paul London and Boston, 1974.
Comparison of Sociological and Systemic Approaches in Expressing the Relation of the Rational and the Social: With a Focus on Martin Kusch and Niklas Luhmann’s Theory Maryam Bakhtiarian Abstract Philosophy and sociology are converging over common issues but in different ways.