چکیده:
از جمله مسائلی که در گذشته و امروزه میان لغویان و مفسران مطرح و مورد اختلاف بوده، وجود
یا عدم وجود واژگان مترادف در قرآن کریم است.. « ابو هلال عسکری » در این زمینه کتابی گرانمایه تحت عنوان.« معجم الفروق فی اللغة » نگاشته که در آن به تفاوت بین کلمات مترادف پرداخته
است. وی تلاش نموده تا به بیان تفاوت واژگانی بپردازد که با یکدیگر دارای قرابت معنایی می
باشند. نگارندگان مقاله حاضر کوشیدهاند تا با تکیه بر آرای لغویان و مفسران به بررسی دیدگاه ابو
هلال در خصوص واژگان قریب المعنی پرداخته و میزان مطابقت یا عدم مطابقت آرای وی را با
صاحبان معاجم و تفاسیر مورد بررسی قرار دهند.
در این مقاله که با تکیه بر شیوه توصیفی- تحلیلی انجام شده، مشخص میگردد که در بیشتر موارد
آراء ابوهلال عسکری همسو با نظرات لغویان و مفسران بوده، اما در مواردی نیز آنچه وی در بیان
فرق میان واژهها بیان نموده مبنای لغوی و تفسیری ندارد.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش سعی بر آن است که علاوه بر بیان معنای لغوی واژگان و ذکر نظر مفسران در خصوص آنها، میزان تطابق نظر ابوهلال با نظر لغویان و مفسران مورد بررسی قرار گیرد.
٤- دیدگاه ابوهلال عسکری در مقایسه با دیدگاه لغویان و مفسران پیرامون ترادف ٤-١- تفاوت میان آخر و نهایت ابو هلال در تفاوت معنایی این دو واژه می نویسد: «آخر» چیزی بر خلاف اول آن است .
آرای لغویان نیز در خصوص این واژه چنین است : إختبار به معنای دانستن و شناختن چیزی و امتحان کردن آن است (فراهیدی، بی تا: ٢٥٨/٤)، «خبرة» آگاهی و معرفت به باطن امور و کارها است (فیروز آبادی، بی تا: ٧٠/٢؛ فیومی ، بی تا: ٢، ١٦٢)، که مستلزم آگاهی از ظاهر آن ها میباشد (زبیدی، بی تا: ٣٢٥/٦).
با جمع بندی نظر ابو هلال و لغویان و مفسران در می یابیم که ابوهلال معتقد است که «أجر»، قبل از انجام کاری که مستحق پاداش است ، نصیب فرد میگردد، و «ثواب » در لغت به معنای پاداشی است که به شخص در عوض کاری که انجام میدهد تعلق میگیرد.
لغویان و مفسران نیز در معنای این دو مصدر با ابوهلال هم عقیده اند؛ با این تفاوت که از نظر آنان ، «إبلاء»، در مورد خیر و شر به کار میرود.
البته ممکن است گاهی نظر ابوهلال تنها با نظر لغویان و یا تنها با نظر مفسران مطابق باشد و یا این تطابق ، تنها در خصوص یکی از واژگان مورد بحث ، صادق باشد؛ مانند تفاوت بین حلم و صبر ، حمد و شکر و مدح .