چکیده:
از میان تحولاتی که در دهه های اخیر در ایران روی داده است، شهرنشینی پویشـی برجسته-تر و نمایان تر است. تحولات سریع اقتصادی- اجتماعی و به دنبال آن، شهرنشینی سریع، نظام شهری کشور را دچار تغییرات فراوانی کرد و مهاجرتهای بی رویه به سمت شهرها شروع شد که به دنبال این جریانها و ناتوانی شهرهای مقصد در پاسخ به این تقاضاها و نیازهای روزافزون و افزون بر ظرفیت، مهاجران و مساکن ارزان قیمت، بویژه مناطق حاشیه ای شهرها ساکن مناطق دارای زمین شدند و شکلی از ساخت و سازهای غیر اصولی و نامنطبق بر اصول شهرسازی را ایجاد کردند که این روند تا به امروز نیز ادامه یافته است و گونه های متفاوتی از اسکان غیررسمی را ایجاد کرده است؛ مناطقی که از شرایط مناسب برای تامین رفاه انسانی و حتی در بعضی موارد برآورده نمودن نیازهای اولیه زندگی، برخوردار نیستند. بدین ترتیب باید به دنبال راهکارهایی برای ساماندهی مناطق مذکور بود تا ضمن فراهم نمودن موجبات رفاه ساکنان آنها، گرفتاریهای ناشی از وجود این بافتها برای مادرشهرها کاهش یافته و از گسترش آنها نیز جلوگیری شود.
از آنجا که شهر اصفهان نیز به عنوان سومین کلانشهر کشور با مسائل یاد شده روبروست، در این پژوهش به بررسی راهکارهای بهسازی شهری در منطقه چهارده این شهر به عنوان محدوده ای که بخش قابل توجهی از بافتهای فرسوده را در خود جای داده است، پرداخته شده است.
در پژوهش حاضر که از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش تحقیق، کتابخانه ای- میدانی (توزیع ۳۵۰ پرسشنامه بر اساس روش کوکران) و توصیفی- تحلیلی است، هدف، بررسی عوامل موثر بر وضعیت شهرسازی و یافتن راهکارهایی به منظور بهسازی شهری در منطقه چهارده شهر اصفهان است. اطلاعات جمـع آوری شـده نیـز با استفـاده از نـرم افزارهای Excel و SPSS مورد پردازش، آزمون و تحلیل قرار گرفتند و برای ترسیم نقشه ها نیز از نرم افزار Arc view GIS استفاده شده است.
بر اساس نتایج تحقیق، بین وضعیت دسترسی ساکنان به امکانات و خدمات گوناگون و تمایل آنها به انجام اقدامات بهسازی و همچنین میان انجام اقدامات توانمندسازی در منطقه و مشارکت شهروندان در بهسازی شهری، رابطه معناداری وجود دارد؛ بدین نحو که برخوردار نبودن منطقه از امکانات و خدمات گوناگون، زمینه ساز تمایل مردم به انجام اقدامات بهسازی بوده (با ۶۰۱/۰- همبستگی) و سطح پایین انجام اقدامات توانمندسازی در منطقه بر تمایل کم شهروندان به مشارکت در اقدامات بهسازی منطقه موثر بوده است (با ۶۹/۰ درصد همبستگی).
خلاصه ماشینی:
این منطقه به عنوان مجموعۀ سکونتگاهی خودرو و بیبرنامه نیازمند انجام اقـداماتی جهـت بهسـازی شـهری در راسـتای افـزایش سـطح رفـاه شهروندان میباشد که در ایـن پـژوهش سـعی بـر آن اسـت رابطـۀ بـین وضـعیت دسترسی به امکانات و خدمات و تمایل مردم به بهسازی شهری و همچنین میـزان انجام اقدامات توانمندسازی و مشارکت ساکنان در برنامه هـای بهسـازی بررسـی و در نهایت راهکارهای مناسب به منظور رسیدن به اهداف مذکور، مطالعه ، شناسـایی و پیشنهاد گردند.
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل (٢): محدودة بافتهای فرسودة موجود در محدودة منطقۀ چهاردة شهر اصفهان مأخذ: سازمان مسکن و شهرسازی استان اصفهان، ١٣٨٨ فرضیات تحقیق بر اساس مطالب گفته شده، این پژوهش بر بررسی دو فرضیۀ زیر استوار است : - به نظر میرسد میان وضعیت دسترسی به امکانات و خدمات شـهری بـا تمایـل مردم به بهسازی شهری در منطقۀ چهارده شهر اصفهان رابطۀ معناداری وجود دارد.
برای رسیدن به این اهداف و پاسخ به سؤالات و آزمون فرضیات پژوهش ، عوامـل مؤثر بر وضعیت شهرسـازی و بهسـازی شـهری در منطقـه ، از دیـدگاه شـهروندان بررسی شد و این نتایج به دست آمد که تمایل مردم به انجام اقدامات بهسـازی تـا حدود زیادی تحت تأثیر وضعیت دسترسی آنان به خدمات و امکانـات مـورد نیـاز است (با ٠/٦٠- همبستگی)؛ همچنین مشارکت مردم در بهسازی شهری بـا انجـام اقدامات توانمندسازی از سوی مسؤولان همبستگی زیادی دارد (٠/٦٩ همبسـتگی) و هرچه اقدامات توانمندسازی در منطقه بیشتر باشد، مشارکت شهروندان نیز بالاتر خواهد رفت .