چکیده:
پژوهش حاضر با هدف بررسی تطبیقی کاربرد شیوههای تصمیمگیری چندشاخصه TOPSIS، SAW و تاکسونومی در سنجش سطح توسعهیافتگی دهستانهای استان همدان انجام شد. بدین منظور، 53 متغیر در قالب هشت شاخص جمعیتی، زیربنایی، آموزشی، بهداشتی- درمانی، ارتباطی، خدماتی، اداری – سیاسی، و اقتصادی- تولیدی تعریف و وزن آنها با بهرهگیری از روشهای آنتروپی و AHP تعیین شد. برای مقایسه نتایج، از ضریب پراکندگی، میانگین درصد تغییرات و مجموع شدت تغییرات استفاده شد. بر اساس نتایج ضریب پراکندگی، شیوه تاکسونومی روش بهینه برای رتبهبندی است. مقایسه میانگین درصد تغییرات شیوهها نشان داد که شیوههای SAW و تاکسونومی درصد تغییرات کمتری نسبت به شیوه TOPSIS دارند و روش مجموع شدت تغییرات نیز نشان داد که شیوه SAW در مقایسه با دو روش دیگر دارای کمترین شدت تغییرات است. در مجموع، سنجش سطح توسعه با استفاده از شیوههای SAW و تاکسونومی منطقیتر و به واقعیت نزدیکتر است.
خلاصه ماشینی:
از آنجا کـه نـوع شـيوه تصـميم گيـري چندشاخصـه در مرحلـه وزن دهـي و تصميم گيري تأثير زيادي بر رتبه هاي حاصله دارد (٨)، لذا هـدف پـژوهش حاضـر مقايسـه تطبيقي شيوه هاي تصميم گيري چندشاخصه در سنجش سـطح توسـعه دهسـتان هـاي اسـتان همدان است که از بين آنها شيوه هاي وزن دهي جمعي ساده (١)، اولويـت بنـدي ترجيحـي بـر اساس تشابه به راه حل ايده آل (٢) و تاکسونومي (٣) انتخاب شده اند.
جدول ۲- رتبه بندي سطح توسعه يافتگي دهستان هاي استان همدان با استفاده از شيوة تاپسيس (رجوع شود به تصویر صفحه) براي محاسبه رتبه هر کدام از دهستان ها به لحاظ برخورداري از شاخص هاي توسـعه بـا استفاده از شيوه ميانگين وزني ساده ، ماتريس تصميم بي مقياس شده در وزن هـاي مربـوط بـه هر کدام از شاخص ها ضرب شد.
مقايسه و انتخاب شيوه مناسب سنجش سطح توسعه يافتگي مناطق روستايي ضريب پراکندگي نتايج حاصل از رتبه بنـدي دهسـتان هـا بـا اسـتفاده از شـيوه هـاي SAW، TOPSIS و تاکسونومي به ترتيب ۰/۳۹۴، ۰/۵۱۲ و۰/۰۸۷ به دست آمد.
بر اين اساس ، شـيوه تاکسونومي با کمترين مقدار ضريب پراکندگي (۰/۰۸۷) شيوه مناسب براي رتبه بندي منـاطق به لحاظ توسعه يافتگي است و شيوه هاي SAW و TOPSIS با دقت کمتـري بـه رتبـه بنـدي مناطق پرداخته اند.
بر اساس نظر آنها، نتايج رتبه بندي دهستان ها با استفاده از شيوه هاي SAW و تاکسونومي در مقايسـه بـا نتـايج شـيوه TOPSIS انطباق بيشتري با واقعيت سطح توسعه دهستان هاي استان دارد.
The evaluation and ranking of rural development level using multiple attributes decision-making methods (Case study: rural districts in Sari County).
Application of the multiple criteria decision-making methods in the urban and regional planning emphasizing TOPSIS and SAW methods.