چکیده:
در سالهای اخیر مفاهیمی چون فضا و مکان در حوزه ادبیات تطبیقی اهمیت بسیاری یافته
است. از میان رویکردهای ادبیات تطبیقی میتوان به نقد جغرافیایی و تصویرشناسی اشاره کرد
که در بررسی دیدگاه سیاحان خارجی به مکانی خاص بسیار پیشرو و همراه با اصول علمی
بوده است. در میان سفرنامهنویسانی که در قرون مختلف تحت عنوان دیپلمات یا جهانگرد
راهی ایران شده و از شهرهای گوناگون آن دیدن کردهاند میتوان از پیر لوتی» جهانگرد
فرانسوی» نام برد که در اوایل قرن بیستم به ایران سفر کرده و اثری با عنوان به سوی اصفهان
نگاشته و در آن به توصیف شهر به شهر ایران؛ از جنوب کشور تا اصفهان» پرداخته است. در
حاضر با بهرهگیری از رویکرد نقد جغرافیایی و نقد تصویرشناختی در توصیف شهر
شیراز تلاش میشود تا جنبههای جدیدی از نگاه جغرافیایی این سفرنامهنویس ارائه شود
نگاهی برگرفته از جوشش درون نویسنده که مرزهای تخیل را در مینوردد و تصویری نو و
متفاوت از آنچه در واقعیت هست ارائه میدهد.
خلاصه ماشینی:
بـا ايـن حـال ، در زمينـۀ نقـد جغرافيايي و کاربرد اين نقد در آثار سفرنامه نويسان چند مقاله نوشته شده اسـت کـه در ميان آنها «از شهر واقعي تا شهر تخيّلي با تأکيد بر نقد جغرافيايي » (١٣٩٥) به قلم فاطمه خان محمدي و سميه رستمي پور و «جلـوه هـاي تهـران در دسـتار و گـل سـرخ : نقـدي جغرافيايي بر پايتخت بر اساس ديد خارجي » (١٣٩٦) به قلـم فرزانـه کريميـان و غزالـه حاجي حسن عارضي بيشترين قرابت را با مقالۀ حاضر دارند.
در اينجا، لوتي در معرفي و توصيف حومۀ شهر شيراز اشاره کرده است که در حومۀ همۀ شهرهاي اسلامي علاوه بر تاريکي ، «آرامش و سـکوت مطبـوعي » وجـود دارد کـه براي شهرهاي غربي اصلاً قابل تصور نيست .
بدين ترتيب لوتي بسيار به تفاوت ميان مردم شرق و غرب اشاره مي کند، به طوري که از همان اولين مواجهۀ خود با مردم شيراز متوجه اين تفاوت مـي شـود و بـه همين دليل احساس سرگرداني مي کند.
مکان هاي عمومي شهر شيراز زماني که از شهر و توصيف آن در سفرنامه ها سخن مي گوييم ، بي درنگ مکـان هـاي عمومي آن در ذهن متصور مي شود و شايد بـه همـين دليـل اسـت کـه وسـتفال دامنـۀ کاربردي روش نقد جغرافيايي را به همين مکان ها محـدود مـي کنـد.
البته ، در آن روز بازار بسته است و لوتي بـه همـين دليـل از ايـن اصطلاحات براي توصيف آن استفاده کرده است ، در حالي کـه پـيش از ايـن وجـود بـازار باعث شده بود که شيراز از نظر وي شهر بزرگي باشد.