چکیده:
تحقیق حاضر با واکاوی سوابق نظری، تجربی و نیز پژوهشی پیمایشی درصدد بررسی عوامل اجتماعی و سیاسی موثر بر همبستگی ملی دانشجویان (مورد مطالعه: دانشجویان دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز) بوده است. از این منظر، ضمن مروری بر فضای مفهومی موضوع و مشخص کردن سازه های مفهومی همبستگی ملی، از رویکردی تلفیقی بر گرفته از نظریه های سرمایه اجتماعی رابرت پوتنام، نظام اجتماعی تالکوت پارسونز و عدالت اجتماعی جان رالز برای تبیین نظری و تجربی موضوع تحقیق بهره گرفته است. این تحقیق، بنا به فرضیاتی که از این رویکردها و تئوری ها با توجه به ویژگی جامعه مورد مطالعه أخذ کرده، درصدد شناسایی عوامل اجتماعی و سیاسی موثر بر همبستگی ملی دانشجویان برآمده است. اطلاعات و داده های مورد نیاز تحقیق با روش پیمایش و استفاده از تکنیک پرسشنامه بر روی 310 نفر از دانشجویان دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز که از طریق نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبتی و با استفاده از جدول کرجسی و مورگان(1970) انتخاب شده بودند، جمع آوری گردید. جهت احتساب اعتبار شاخص ها از اعتبار محتوایی صوری و برای احتساب روایی(پایایی) شاخص ها از ضریب آلفای کرونباخ با دامنه صفر تا یک استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که متغیرهای سرمایه اجتماعی بین گروهی(اعتماد اجتماعی بین گروهی، مشارکت اجتماعی بین گروهی)، کارکرد نهاد سیاست، کارکرد نهاد رسانه، کارکرد نهاد خانواده، تقویت آیین های ملی- مذهبی، درک عدالت اجتماعی از سوی دانشجویان (درک عدالت رویه ای و مراوده ای)، رابطه و تأثیر معناداری بر متغیر همبستگی ملی دارند. همچنین، بین همبستگی ملی دانشجویان بر حسب سن، جنسیت، مقطع تحصیلی و وضعیت تأهل تفاوت معناداری مشاهده شده است؛ چنان که متأهلان نسبت به مجردان، دانشجویان کارشناسی ارشد ودکتری نسبت به کارشناسی، زنان نسبت به مردان و گروه های سنی بالای 35 سال و 26 تا 30 سال از همبستگی ملی بالایی برخوردار بودند.
خلاصه ماشینی:
از این رو، پژوهش حاضر بر آن است تا علاوه بر لحاظ متغیرهای مورد بررسی در تحقیقات گذشته، متغیرهای دیگری همچون: عملکرد نهاد خانواده، درک عدالت اجتماعی، سرمایه اجتماعی بین گروهی و تقویت آیین های ملی– مذهبی را بر روی همبستگی ملی دانشجویان در قالب عوامل اجتماعی و سیاسی مورد مطالعه و بررسی قرار دهد.
چارچوب نظری پژوهش در پژوهش حاضر به منظور تبیین نظری موضوع و استخراج فرضیه های تحقیق از رویکرد تلفیقی بر گرفته از اندیشه های سرمایه اجتماعی رابرت پوتنام، نظریه نظام های تالکوت پارسونز و نظریه عدالت اجتماعی جان رالز استفاده خواهد شد که در ادامه به هر یک از این رویکردهای نظری به اختصار پرداخته می شود: تئوریهای تبیین کننده متغیر وابسته: همبستگی ملی (امیل دورکیم) در اغلب فرهنگ لغت های لاتین، همبستگی 1 به عنوان “;وحدت منافع یا اهداف، همنوایی و همدلی اعضای یک گروه، همراهی مسئولیت ها و منافع”; تعریف شده است.
3. بین میزان احساس عدالت اجتماعی در جامعه (براساس درک از عدالت توزیعی و درک از عدالت رویه ای یا مراوده ای) و میزان همبستگی ملی جوانان (دانشجویان دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز) رابطه معناداری وجود دارد.
یافته های به دست آمده از فرایند تجربی داده ها این فرضیه را که سرمایه اجتماعی بین گروهی به همراه دو مولفه آن یعنی اعتماد اجتماعی بین گروهی و مشارکت اجتماعی بین گروهی موجب همبستگی ملی دانشجویان می شود را هم در تحلیل دو متغیره (جدول6) و هم در تحلیل چند متغیره (جداول9 و11 معادله نهایی پذیرفته شده رگرسیونی و نیز نمودار1) مورد تأیید و اثبات قرار می دهد.