چکیده:
پژوهش حاضر درصدد ارائه شناختی روشمند از تشکیلات نظمیه دردوره پهلوی اول و بررسی اقدامات روسای نظمیه دردوره موردبحث می باشد.تغییرات وتحولات وشبه مدرن سازی رضاشاه در جامعه برنظمیه نیز تاثیرات خودش را گذاشت. نظمیه از حالت سنتی خود خارج گردید.این تحولات همزمان با رسیدن رضاشاه به سلطنت دچاردگرگونی عمیق شد.روسای نظمیه درپی این تحولات دارای قدرت فراوانی شدند و توانستند بر ساختارهای سیاسی تاثیرگذار باشند.یافته های پژوهش نشان میدهد.جریان حاکم بر تشکیلات نظمیه از راس قدرت که رضاشاه سکان آن را به دست داشت به نیروهای زیر مجموعه که متشکل از سران قزاق بودند با روند تدریجی درمیان لایه های زیرین برقرارکننده نظم و امنیت رسوخ یافت. روسای نظمیه توانستند به مرور زمان بر اثر فقدان حکومت قانونی و بهره گیری ازحمایتهای بی حد و حصر رضاشاه سیرصعودی خویش را طی نمایند و تا آنجا پیش بروند که دیگر محملهای قانونی و دولتی را تحت کنترل و نفوذ خود درآورده و به عنوان حاکمان مالک الرقاب در سراسر کشور بساط سیاسی و پلیسی خود را بگسترانند، تا آنجا که هیچ قاعده و قانونی نتوانست قدرت آنها را محدود نماید.
خلاصه ماشینی:
رؤسای نظمیه توانستند به مرور زمان بـر اثـر فقـدان حکومـت قانونی و بهره گیری از حمایتهای بی حد و حصر رضاشاه سیر صعودی خویش را طی نمایند و تا آنجـا پیش بروند که دیگر محملهای قانونی و دولتی را تحت کنترل و نفوذ خود درآورده و به عنوان حاکمان مالک الرقاب در سراسر کشور بساط سیاسی و پلیسی خود را بگسـترانند، تـا آنجـا کـه هـیچ قاعـده و قانونی نتوانست قدرت آنها را محدود نماید .
دستگاه اطلاعاتی و جاسوسی امیرکبیر، که به «منهیان امیر» هم شـهرت یافتـه اسـت ، عـلاوه بـر اینکه بر عملکرد مجموعه دستگاه های حکومتی و دوایر داخلی نظارت داشت ، در امور مربوط به کنترل خارجیان در ایران و نیز ارتباطات رجال و دولتمردان ایرانی با محافل و سفارتخانه های خارجی و غیـره فعال بود نفوذ تحقیقاتی و کنجکاوی این اداره به تمام معنی در سراسرکشـور حکمفرمـا و بالنتیجـه از جزئیترین وقایع کشور و حوادث اجتماعی و سیاسی وحتی در مورد عمال و کارگزاران بیگانه اطلاعات صحیح بدست میآورد.
علت تلاش سردارسپه برای راندن سوئدیها از نظمیه ایـن بـود کـه وسـتداهل و همکاران سوئدی او درمحیط دموکراسی و قانونی سوئد تربیت شده بود و ممکن نبود به خواسـته های غیر قانونی سردارسپه تن دهند ولی با اخراج سوئدیها به بهانه اختلاس مالی و عدم کفایت این آخرین ارکان انتظامی کشور نیز در اختیار سردار سپه قرار گرفت .