چکیده:
پیروزی انقلاب اسلامی در ایران در 11 فوریه 1979م/ 22 بهمن 1357 ش، یکی از مهم¬ترین وقایع دهههای پایانی قرن بیستم میباشد. نظر به این که این انقلاب در قدرتمندترین کشور منطقه خلیج فارس به وقوع پیوست، باعث تغییراتی در سیاست منطقهای ابرقدرت ها به ویژه ایالات متحده آمریکا در این منطقه استراتژیک شد، زیرا با وقوع انقلاب اسلامی، ایران که ستون نظامی آمریکا در خلیج فارس قلمداد میگردید، از دست رفت و «سیاست دو ستونی» آمریکا (دکترین نیکسون) با این رخداد شکست خورد. این مقاله بر آن است تا بازتاب¬های انقلاب اسلامی ایران در سیاست منطقهای آمریکا را در خلیج فارس مورد بررسی قرار دهد. پیامدهای وقوع انقلاب اسلامی ایران، ایجاد چالش علیه منافع منطقهای آمریکا، واکنشهای آمریکا به تحولات انقلابی در منطقه خلیج فارس از اهم مباحثی است که در این مقاله بدان پرداخته میشود.
خلاصه ماشینی:
از آن جا که با خروج نیروهای انگلیس، منطقه خلیج فارس دچار خلأ قدرت شده بود و آمریکا نیز بعد از جنگ دوم جهانی منافع ملی قابل توجهی در آن داشت، منطقه خلیج فارس مناسبترین مکان برای تجلی این دکترین بود، اما به خاطر افکار عمومی و تعهد بیش از حد لازم و پارهای مسائل دیگر، از توسعه یک سیاست امنیتی منطقهای پرهیز شد و در نتیجه سیاست همکاری فزاینده امنیتی با ایران و عربستان سعودی «سیاست دو ستونی» در پیش گرفته شد (کدیور، 1379: 158-162).
بدین سان تحولات سال 1979م/1357ش، تأثیر عمدهای بر تحول استراتژی آمریکا داشت و درک این نکته که منطقه خلیج فارس محدوده استراتژیک بسیار مهم برای منافع حیاتی آمریکا است، موجب شد تا حتی بالاترین سطوح تصمیم گیری سیاسی آمریکا به منطقه خلیج فارس توجه کنند که این امر در تاریخ آمریکا بی سابقه بود، تا جایی که هنری کیسینجر نظریه پرداز اصلی سیاست خارجی آمریکا در بر شمردن خطرهایی که منافع آمریکا در خاورمیانه را تهدید میکند، مهمترین آنها را ناشی از انقلاب ایران دانسته و آن را کابوسی برای همسایگانش میداند (محمدی، 1376: 18).
جیمز شلزینگر وزیر انرژی وقت آمریکا با توجه به تحولات ایران گفته بود: «یک تغییر چشمگیر در توازن قدرت منطقه به وجود آمده است و منافع حیاتی آمریکا که خیلی مهمتر از صدور نفت خارمیانه به غرب است، در معرض خطر قرار گرفته است و حوادث ایران در صورتی که سبب شود کنترل خلیج فارس به دست دشمنان غرب بیفتد، دگرگونی بزرگی در سیاست جهان خواهد بود» (روزنامه اطلاعات،9/12/1357).