چکیده:
هدف از این مطالعه، ارزیابی وضعیت شهرستان قم و بخشهای آن از نظر شاخص فقر آب است که به شناسایی افتراقات پهنهای، ابعاد و قوت و ضعف هریک از آنها منجر میشود. مبنای تعیین شاخص فقر آبی، روش سولیوان بوده که یک ترکیب خطی وزنی از اجزای آن (منابع، مصارف، محیط زیست، ظرفیت و دسترسی) است. دادههای مورد نیاز از طریق دستگاههای مرتبط جمعآوری و در قالب روش مذکور تجزیهوتحلیل شده است. در میان بخشهای شهرستان از نظر ابعاد پنجگانۀ شاخص فقر آبی تفاوت وجود دارد. بخش مرکزی با شاخص 126 پایینترین رتبه و جعفرآباد با ۶/۲۱۷ بالاترین رتبه را در شاخص فقر آبی داشتهاند. ضعف در منابع، فصل مشترکی است که با شدت و ضعف، در میان همۀ پهنهها رایج است. همچنین از نظر ظرفیتهای انسانی، تقریباً همۀ بخشها وضعیت مناسبی دارند که قوت تلقی میشود. مدیریت مصرف بهعنوان مهمترین گزینه باید در صدر برنامهریزیها و با درنظرگرفتن نبود امکان گسترش منابع آب پیگیری شود. در حال حاضر، بیش از دو برابر منابع آب تجدیدپذیر در حال استخراج است. بهترین راهکار برای مدیریت فقر آبی، استفادۀ بهینه از منابع و ظرفیتهای موجود و توجه به اصول آمایشی و نه تمرکز بر گسترش منابع آب به روشهای گوناگون است که میتواند عامل افزایش عدم تعادلهای سرزمینی، اختلافات داخلی، عدم کنترل مصرف و... شود.
خلاصه ماشینی:
در اکثر اين شاخص ها، بـر منـابع آبـي موجـود در کشـورها تأکيد شده و از معيارهايي مانند سرانۀ آب يا درصد تجديدپذيري سالانه اسـتفاده مـي شـود کـه بـا توجه به وجود عوامل مؤثر بر وضعيت منابع آبي در يک کشـور يـا منطقـه و نيـز حساسـيت هـاي خاص مديريت و توسعۀ منابع آبي ، هرکدام از شاخص ها داراي نقاط قوت و ضعفي است (رجبـي هشتجين و عرب ، ١٣٨٥: ٣).
شاخص فقر آبي از ديدگاه صاحب نظران مختلف پژوهشگر حوزٔە تأکيدشده ابعاد محاسبه شده سال تأکيد بر مفهوم آب تجديدپذير در کشاورزي ديم و آبي، مصرف خانگي، کشاورزي 2000 Salameh دسترس و پتانسيل تبخير اهميت هزينه و توانايي مالي هزينۀ تأمين پايدار آب شرب ، هزينۀ ايجاد شبکۀ 2002 FCeihteelnswoent& دسترسي به منابع آب فاضلاب و استطاعت مالي چندبعديبودن شاخص مشتمل بر Lawrence, داراي پنج محور منابع ، دسترسي، ظرفيت ، & Meigh مباحث اقتصادي، اجتماعي و 2002 sullivan مصرف و محيط زيست زيست محيطي محاسبۀ تغييرات مقايسه اي داراي پنج محور ارائه شده توسط سوليوان و 2012 Mananaldhar et زيرشاخص هاي فقر آبي مقايسۀ تغييرات تکميل استفاده از شاخص هاي بيسوادي، نرخ مرگ اطفال کمتر يک سال ، 2013 JMeamtomuaslsi,i انساني براي سنجش ظرفيت ظرفيت فعاليت واقعي و ميزان بيکاري انرژي، بهره وري اقتصادي از منابع شاخص توسعۀ جنسيتي (GDI)١ و ارزش 2017 Al Ghafi et al آب و تفاوت هاي جنسيتي توليدشده به ازاي هر مترمکعب آب محاسبۀ شاخص فقر همان گونه که اشاره شد، استفاده از روش سوليوان در محاسبۀ شاخص فقر آبي در روندي تکميلي شکل گرفته است .