چکیده:
در عصر پیامبر(ص) غزوات و سرایایی در سه جبهه مشرکان، یهود و روم تدارک دیده شد. در مجموع، 29 غزوه و 66 سریه صورت گرفت که جز در یک غزوه (احد)، همه با پیروزی همراه بود. یکی از عوامل موفقیت در این جنگ ها، سازماندهی کارآمد نیروی نظامی درعرصه جنگ بود. آن حضرت مسلمانان را در دو شیوه جنگ منظم (غزوه) و جنگ نامنظم (سریه) وارد کارزار کردند. پیامبر(ص) هیچگاه بدون سازماندهی چهارگانه جنگ نمیکردند که شامل سازماندهی قبل از حرکت، در حین حرکت ، در اردوگاه یا محل استقرار و نهایتا در حین جنگ. در این تحقیق برآنیم تا بررسی کنیم هر یک از این سازماندهیها چگونه صورت می گرفته و چه ویژگیهایی داشته است. فرضیه این تحقیق بر این امر استوار است که این سازماندهی ویژگی های منحصر بفردی داشته و بر پیروزی در غزوات و جنگهای ایشان تاثیر داشته است. نتایج تحقیق نشان میدهد اولا این چهار مرحله سازماندهی از ابتکارات رسول خدا (ص) بوده و درعصر جاهلیت، وجود نداشته وثانیا این سازماندهی در پیروزی و موفقیت جنگی مسلمانان تاثیر مستقیم داشته است.
In the era of the Prophet (PBUH)، in three fronts battling the pagans، the Jews and the Romans، the Muslims were engaged with Ghazavat and Sariyyehs. Overall، 29 Ghazveh and 66 Sariyyehs happened and completed with victory except in the case of the Ghazveh of Uhud. One of the success factors in these Ghazavat was the effective military organization of forces in the battlefield. The Prophet organized the wars in two kinds of regular warfare (Gazveh) and irregular warfare (Sariyyeh). The Prophet never fought without arranging the four types of organization that comprised of organization before moving the army، organization during the move to the war zone، organization in the war camp، and finally organization in the battlefield. The hypothesis of the present research is based on the fact that this type of organization had unique features contributing to Muslims' victory in Ghazavat. The results of the research show that، firstly، these four stages of arrangement were the innovations of the Prophet and had no precedent in the age of Ignorance، and secondly this organization had a significant impact on Muslim's victory in wars.
خلاصه ماشینی:
١. وی از آرایش جنگی بر اساس نظام خمیس ، وظایف هر یک از اعضا و اجزای آن شامل قلب ، مقدمه ، میمنه ، میسره و عقبه و نیز نظام کرادیس ، تعداد نیروهای لازم برای لشکرها و یگان ها در جنگ سخن گفته است (ابن خلدون ، ١٩٦٧: ٤٨٠(.
ازآنجا که غزوه ها بـا نیـروی زیـاد و آشکارا و با سازماندهی صورت میگرفته ، رسول خدا (ص ( به عنوان فرمانده کـل فقـط در آن ها شرکت میجستند و در سریه ها که عملیات های غافلگیرانه و شـبانه بـه منظـور ایذاء دشمن یا کسب اطلاعات انجام می شده ایشان بدیهی بود که در آن حضور نیابنـد.
استراتژی که از اصطلاح یونانی «استراتیگوس » برگرفته شده عبارت است از: حرکت دادن نیروهـا بـه سوی منطقه جنگی و انتخاب مواضع مناسب قبل از ورود در جنگ و تقسیم نیروهـا در میـدان رزم بـر اساس اهمیت و مأموریت آن ها و نیز فراهم ساختن امکانات مورد نیاز آن ها برای مدت زمان مورد نظر جهت جنگ (٢٠٠٥٦,Carpenter(.
در غزوه خیبر نیز سحرگاهان با سپاه خود رسیدند و برای جنـگ نیروهـای خـود را سازماندهی کرده ، تیراندازان را پیش داشتند و قلعه های یهود را به محاصره در آوردند و قبل از این که آنان از موضع خود به پایین بیایند جنگ را آغاز کردند و مشـرکان نیـز تـا صبح از قلعه هایشان تیر و سنگ پرتاب میکردند (مقریزی، ١٤٢٠: ١/ ٢٣٧(.