چکیده:
قراردادهای عرضۀ گازِ take or pay از انواع قراردادهای بلندمدت خریدوفروش گاز طبیعی است که ویژگی طولانی بودن مدت آن ناخواسته موجب تغییر قیمت قرارداد میشود. تغییر قیمت قرارداد نیز تعادل اقتصادی آن را بر هم میزند و تبعاً اجرای قرارداد را با مشکل مواجه میسازد. تغییر قیمت این قراردادها معمولاًَ از عوامل مختلفی ناشی میشود که آزادسازی بازارهای مصرف نهایی، انقلاب گاز شل، بحرانهای اقتصادی، جدایی و تفاوت قیمت نفت و گاز از مصادیق بارز آن است، لیکن حوادث ناگهانی بیش از سایر عوامل در تغییر قیمت قراردادهای take or pay مؤثر است. در مورد اینگونه مشکلات قراردادی هم تاکنون راهکارهای حقوقی خاصی ارائه شده که تأکید بر تعیین دقیق قیمت گاز طبیعی یا پیشبینی مکانیسمهای تعیین قیمت براساس مقیاسهای مختلف برای پیشگیری از آن مشکلات بهکار میرود و گنجاندن شرط بازنگری در قیمت بهعنوان Exit Clause هنگام امضای قرارداد نیز برای اصلاح آن مدنظر قرار میگیرد. اختلافات ناشی از تغییر قرارداد عرضۀ گاز طبیعی نیز در گذشته از طریق مذاکره و داوری تجاری حلوفصل میشد، اما در حقوق کنونی از داوری بازنگری قیمت استفاده میشود که مقالۀ حاضر به تحلیل آن میپردازد.
خلاصه ماشینی:
شرط بازنگري قيمت در قراردادهاي گازي «دريافت يا پرداخت » و حل وفصل اختلافات ناشي از آن جعفر نوري يوشانلوئي دانشيار گروه حقوق خصوصي دانشکدة حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران نسيم برخي دانشجوي دکتري حقوق نفت و گاز دانشکده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران (تاريخ دريافت :١٣٩٦/١٠/٤ - تاريخ تصويب : ١٣٩٧/٩/٢٦) چکيده قراردادهاي عرضۀ گاز take or pay از انواع قراردادهاي بلندمدت خريدوفروش گاز طبيعي است که ويژگي طولاني بودن مدت آن ناخواسته موجب تغيير قيمت قرارداد ميشود.
در مورد اين گونه مشکلات قراردادي هم تاکنون راهکارهاي حقوقي خاصي ارائه شده که تأکيد بر تعيين دقيق قيمت گاز طبيعي يا پيش بيني مکانيسم هاي تعيين قيمت براساس مقياس هاي مختلف براي پيشگيري از آن مشکلات به کار ميرود و گنجاندن شرط بازنگري در قيمت به عنوان Exit Clause هنگام امضاي قرارداد نيز براي اصلاح آن مدنظر قرار ميگيرد.
از آنجا که قراردادهاي take or pay براي دورة ١٥ تا ٢٠ ساله منعقد مي شود، اغلب طرفين متوجه اين امر هستند که اوضاع و احوال اقتصادي ممکن است به صورت شايان توجه و پيش بيني ناپذير در طول دورة قراردادي تغيير کند.
بنابراين ماهيت قراردادهاي طولاني مدت عرضۀ گاز take or pay مي تواند اين امر را توضيح دهد که چرا قريب به اتفاق شروط بازنگري قيمت از طريق مذاکره حل وفصل شده و وارد مرحلۀ داوري نشده است .