چکیده:
برزیل از قدرتهای نوظهور است که در سالهای پس از جنگ جهانی دوم توانسته روند رشد علمی و فناوری خود را علیرغم بیثباتیهای سیاسی حاصل از انتقال پیدرپی قدرت از سیاستمداران به نظامیان و برعکس حفظ نماید. سیاستهای علمی و فناوری برزیل اگرچه در دوران پیش از دموکراسیسازی در سال 1985 ، ناشی از اندیشههای ترقیخواه حکومتهای نظامی و ملیای بود که سرکار میآمدند، ولی پس از 1985 برزیل سیاستهای علمی و فناورانه خود را با ثبات و با برنامه ادامه داده است و حتی المقدور اجازه نداده نوسانات اقتصادی بر این روند مؤثر واقع گردد. سؤال اصلی پژوهش: چگونه دیپلماسی علم و فناوری موجب پویایی سیاست خارجی برزیل شده است؟ چگونگی استفاده برزیل از دیپلماسی علم و فناوری و بررسی ابزارها، بازیگران و سیاستگذاریها در اولویت بررسی قرار دارند. به نظر میرسد برزیل علاوه بر تقویت نهادها و برنامههای ملی در جهت تعیین راهبردهای علمی و فناوری چهار رویکرد اصلی در دیپلماسی را دنبال میکند: اول چندجانبهگرایی تجاری، دوم تخصصگرایی(مثلاً ابداع دیپلماسی سوختهای زیستی در قاره آفریقا که سالها است فناوری تولید این نوع سوخت را در دست دارد)، سوم استفاده از نهادهای ملی مستقل از دولت مخصوصاً در جهت جذب بودجه و تبادلات دانشگاهی است مانند فاپسپ. تبادل اساتید، صاحبنظران، صاحبان صنایع و دانشجویان بین دول مختلف، چه آنهایی که فناوری برتر دارند که باعث ارتقای اندیشمندان بومی میشود و چه آنهایی که فناوری ضعیفتری دارند که باعث ایجاد بستر جهت تأمین منافع برزیل میگردد. چهارم غیرامنیتیسازی و تأکید بر وابستگی تجاری و اقتصادی مخصوصاً در منطقه آمریکای لاتین. این تحقیق به روش کتابخانهای و اسنادی با رویکردی تبیینی_تحلیلی نگاشته شده است.
خلاصه ماشینی:
به نظر ميرسد برزيل علاوه بر تقويت نهادها و برنامه هاي ملي در جهت تعيين راهبردهاي علمي و فناوري چهار رويکرد اصلي در ديپلماسي را دنبال ميکند: اول چندجانبه گرايي تجاري، دوم تخصص گرايي(مثلاً ابداع ديپلماسي سوخت هاي زيستي در قاره آفريقا که سال ها است فناوري توليد اين نوع سوخت را در دست دارد)، سوم استفاده از نهادهاي ملي مستقل از دولت مخصوصاً در جهت جذب بودجه و تبادلات دانشگاهي است مانند فاپسپ .
در اين نوشتار به بررسي ديپلماسي علم و فناوري برزيل ميپردازيم و در پي پاسخ به اين سؤال هستيم که برزيل چگونه از ديپلماسي علم و فناوري در جهت کسب و گسترش قدرت و ارتقاي جايگاه علمي و اقتصادي خود بهره ميبرد؟ به نظر ميرسد برزيل با يک ديپلماسي چندبعدي بر مبناي ظرفيت سازي داخلي و خلاقيت هاي دستگاه سياست خارجي چهار حوزه را بسط ميدهد: اول تکثر در شرکاي تجاري، دوم تخصص گرايي (مانند سوخت هاي زيستي)، سوم افزايش تبادلات علمي، دانشجويي، دانشگاهي و صنعتي و چهارم استفاده از بازيگران غيردولتي براي جلب سرمايه و دانش در فضايي غيرامنيتي .
Lost Decade شکل ١: نگاهي کلي بر سير تاريخي سياست هاي علم و فناوري در برزيل (رجوع شود به تصویر صفحه ) در سال ٢٠٠١ سازمان همکاري اقتصادي و توسعه ١ گزارشي را با عنوان دانش و توسعه منتشر کرد که در آن اذعان داشت : «تجربه برزيل تاييد ميکند اين کشور قوياً در سوي نادرست تقسيم دانش جهاني قرار گرفته است ٢».
Brazilian Agricultural Research Corporation ( Embrapa) 3 Larry Rother, “Scientists are Making Brazils Savannahs Bloom”, The New York Times, 2 October 2007,http://www.