چکیده:
آثار ادبی را از جهت موضوع میتوان در چهار دسته جای داد: حماسی، تعلیمی، نمایشی و غنایی. درخواست وتقاضا که در شعر شاعران از دوره های آغازین شعر فارسی تا دوره معاصر به صورت های گوناگون جلوه نموده است، از زیرشاخه های ادبیات غنایی بهشمار میرو. تقاضا و درخواست در شعر شاعران به دو دستهی کلّی تقسیم میشوند: 1) مادی، 2) غیر مادی (معنوی). در این پژوهش بر آن بودهایم تا به شیوهی توصیفی- تحلیلی، مفهوم تقاضا و طلب معنوی را در قصاید مدحی برجسته ترین شاعران سبک خراسانی آسیب شناسی نماییم. تقاضا و طلب معنوی در این دوره را می توان در دو بخش با اهداف متعالی ( مانند دعا) یا با اهداف شخصی( مانند طلب جاه و مقام) طبقه بندی کرد. دعا و نیایش، اصلی ترین هدف متعالی تقاضا و طلب است که در شعر سبک خراسانی جایگاه ویژه ای دارد و کمتر آثاری است که در آن شاعر و نویسنده به ستایش و توصیف خداوند نپرداخته و ضمن آن نیایش هایی بیان نکرده باشد. به طور کلّی تقاضا و طلب معنوی در آثار شاعران این دوره عبارتند از: دعا و شریطه، تقاضا و طلب وصال معشوق، تقاضا و طلب جاه و مقام، تقاضا و طلب اخلاقیات، تقاضا و طلب سایر موارد معنوی.
خلاصه ماشینی:
دعا و نیایش، اصلی ترین هدف متعالی تقاضا و طلب است که در شعر سبک خراسانی جایگاه ویژه ای دارد و کمتر آثاری است که در آن شاعر و نویسنده به ستایش و توصیف خداوند نپرداخته و ضمن آن نیایش هایی بیان نکرده باشد.
در این پژوهش تلاش شده است تا مفهوم تقاضا و طلب معنوی در شعر سبک خراسانی ، آسیب شناسی شود.
هدایت (1384) در مقالهای با عنوان «تأثیر جنسیت بر نحوهی بیان تقاضا ( پژوهشی در حوزهی جامعه شناسی زبان) در نهایت به این نتیجه رسیده است که در تاریخ ادبیات فارسی زنان شاعر و نویسنده در این نوع رفتار کلامی ( تقاضا) ، رسمی تر و محافظه کارانه تر از مردان عمل می کنند و این مساله را می توان تا حدی با رعایت ادب اجتماعی آنان در گفتار مرتبط دانست فرحناک (1389) در پایاننامهی خود با عنوان " بررسی و تحلیل تقاضا و طلب و در خواست در شعر فارسی از قرن 7 تا پایان قرن 9 ( سبک عراقی) " دریافت که در دورهی مورد بحث به سبب حمله مغولان و تیموریان به ایران و آشفتگی و نابسامانی اوضاع و احوال مردم، این درخواستها فزونی میگیرد.
دعا و نیاییش، اصلی ترین هدف متعالی تقاضا و طلب است که در شعر سبک خراسانی جایگاه ویژه ای دارد و کمتر آثاری است که در آن شاعر و نویسنده به ستایش و توصیف خداوند نپرداخته و ضمن آن نیایش هایی بیان نکرده باشد پس به جرأت میتوان اذعان داشت نیایش در پهنه ادبیات فارسی جزئی لاینفک بوده و هست.