چکیده:
اموال خارج از حاکمیت دولتها در مناطقی شامل دریاهای آزاد، جو، ماورای جو و قطب جنوب واقع شده است. این اموال از جمله دریاها، منابع معدنی، آبزیان، حیوانات خشکی، مدارهای ماهوارهای، اجرام سماوی، جو و ماورای جو را شامل میشود. با توجه به گستره مفهوم انفال در فقه امامیه، میتوان اموال خارج از حاکمیت دولتها را به جز مواردی که موضوعاً از ذیل مفهوم انفال خارج میگردد، جزء انفال به حساب آورد؛ زیرا، اموال مذکور فاقد مالک معین بوده و ذیل عموم روایاتی قرار میگیرد که کل دنیا و آنچه در آن است را متعلق به امام میداند. بعلاوه، مصادیقی که در روایات تحت عنوان انفال بیان شده از باب تمثیل است و امکان توسعه این مصادیق در ادوار زمانی و مکانی مختلف وجود دارد. اموال خارج از حاکمیت دولتها از جمله این مصادیق است که برای مدیریت آن در اختیار امام به عنوان حاکم جامعه اسلامی قرار دارد. این تحقیق از دو بخش تشکیل شده است. در بخش نخست مصادیق و مفاهیم حاکم بر اموال خارج از حاکمیت دولتها تبیین و در بخش دوم به ماهیت آن پرداخته میشود.
Properties outside of sovereignty of states situated in the areas including the high seas, atmosphere, outer Space and Antarctic, comprises of sea, mineral resources, fish, land animals, satellite orbits, celestial bodies, atmosphere and outer space. With considering of the range of Anfal in Imamieh jurisprudence, the properties outside of sovereignty of states can take in to account under Anfal concept other than items are excluded for its subject. Because, the mentioned properties are without determined owner and are subject to the general narrates stated that all of world is belonging to Imam (Leader of Shia). Furthermore, the cases stated in narrations as Anfal, are as sample, so we can expand the number and items of Anfal during the various times and places accordingly, then the properties outside of sovereignty of states are an instance of the Anfal examples which are under the authority of Imam as leader of Islamic Society due to managing of them.
This essay comprises of two part. The first is inclusive of items and concepts over the properties outside of sovereignty of states and second part is related to the jurisprudence nature of these properties.
خلاصه ماشینی:
اموال خارج از حاکميت دولت ها مصاديق متعـددي دارنـد کـه ايـن مصـاديق در منـاطق مختلفي قرار گرفته است و از حيث مال بودن تفاوتي با ساير اموال تحت حاکميت دولـت هـا ندارد و تنها تفاوت ميان آن هـا بـا سـاير امـوال آن اسـت کـه از حاکميـت مقـررات داخلـي برخوردار نبوده و ماهيت آن با قوانين داخلي تعيين نميگـردد و بايـد ملاحظـه نمـود کـه در ساختار بين المللي چه ماهيتي براي آن وجود دارد و آيا ميتوان در فقه اماميه نيز ماهيـت ايـن اموال را شناسايي نمود؟ سوال اصلي که در اين تحقيق مطرح ميگردد آن است کـه ويژگـيهـا و مصـاديق امـوال خارج از حاکميت دولت ها چيست ؟ آيا ميتوان اين اموال را در فقه اماميه نيز شناسايي نمـود و تقسيم بنديهاي موجود در فقه اماميه در خصوص اموال را بر اين دسته از اموال نيز مترتـب دانست ؟ فرضيه اي که ميتوان در خصوص اين موضوع مطرح نمود آن است که امکـان شناسـايي اموال خارج از حاکميت دولت ها در ساختار فقه اماميه وجود دارد و ميتوان ايـن امـوال را در دسته بنديهاي موجود در فقه اماميه از قبيل انفال ، مباحات عامه و مشترکات عامه جاي داد.
برخي انفـال را هـر سـرزميني کـه بـدون جنگ فتح شده باشد و نيز زمـين هـاي مـوات و ارث بـدون وارث و نيـز نيزارهـا، بيشـه هـا، بيابان ها، معادن و اقطاعات پادشاهان دانسته اند (شيخ مفيد، ١٤١٣، ص ٢٧٨) و ديگران نيـز بـه بيان موارد مشابه پرداخته و زمين هاي موات ، قله کوه ها، نيزارها، معادن ، قطـايع پادشـاهان را از جمله مصاديق به حساب آورده که متعلق به امام است و به هر کس اراده کند، اجـازه اسـتفاده ميدهد و يا بر اساس اراده خـود هبـه مـيکنـد يـا آن زمـين را مـيفروشـد (طوسـي،١٤٠٠، ص ٤١٩؛ سلار، ١٤١٤، ص ١٤٢).