چکیده:
امروزه نفت اهمیت فراوانی در اقتصاد کشورهای تولیدکننده ان دارا می باشد. به دلایل متعدد از جمله روابط استعماری بین کشورهای تولید کننده وکشورهای استعمارکر از طرفی و فقدان نیروی متخصص وسرمایه لازم تولید نفت در کشورهای جهان سوم با مشارکت عمدتا سرمایه کذاران از کشورهای صنعتی انجام می شد. به همین جهت تعیین ماهیت حقوقی این روابط مباحث زیادی را بدنبال داشته است. از یکسو جنبه عمومی و اقتصادی و مخاطرات اخلاقی آن برای کشور میزبان واز طرف جنبه خصوصی سرمایه کذاری بر دشواری بحث افزوده است. شرایط مالی وغیر مالی چنین قراردادهایی در مقاطع مختلف تاریخی تغییرات قابل توجهی بخود دیده است که الگوهای زیادی را ایجاد کرده. تحولات سیاسی و اقتصادی در جهان به نوبه خود تغییرات و دگرگونیهایی در شرایط این روابط و مخاطرات اخلاقی آن به وجود اورده است. بررسی نخستین شکل این روابط نفتی که تحت عنوان “امتیاز Concession ”سرمایه کذاران با دولتهای صاحب نفت به امضاء نموده تا قرار دادهای متداول امروزی میتواند زوایای مختلف اخلاقیات در این قرار دادها را مشخص نماید. در این مقاله بررسی الگوی مناسب مخاطره اخلاقی در شروط غیرمالی قراردادهای نفت و گاز در ایران به شیوه توصیفی تحلیلی، انجام شده است.
خلاصه ماشینی:
“عامل خطرپذیری به طور عام و عامل خطرپذیری اکتشاف به طور اخص نیز از متغیرهای مؤثر در نوع قرارداد و تعیین نرخهای مندرج در آن محسوب میگردد برای مثال «فعالیتهای اکتشافی نفت» از خطرپذیری زیادی برخوردار میباشند و چنانچه شرکتهای نفتی در مناطقی که دارای ذخایر عظیم نفت هستند بخواهند قراردادی را منعقد نمایند بدیهی است که بطور طبیعی «قرارداد امتیازی» را بعنوان چارچوب مناسب با منافع خود برای عقد قرارداد ارجحیت میدهند، متقابلا به دلیل وجود میزان بالای خطرپذیری در فعالیت اکتشاف، کشورهای میزبان نیز «قراردادهای خدمات خطرپذیر» را ترجیح میدهند.
” بنا به این دلایل ایجاد شرایطی همچون عضویت در کنوانسیونهای پذیرفته شده جهانی چه در زمینه سیاسی و اقتصادی یا تجارتی حتی مشارکت و حضور فعال در سطح پیمانهای منطقهای نیز میتواند به شدت نرخهای مذکور در قراردادهای نفتی را به دلیل اعتبار یافتن آن دولت در سطح بینالملل بسود دولت میزبان تعیین کند این مهم در نهایت به نفع مردم آن کشور بوده و در بردارنده منافع ملی و در نتیجه رسیدن به رشد و توسعه اقتصادی و رفاه عامه مردم ایران که در حقیقت همانا تحقق و رسیدن به اهداف اصلی قانون اساسی است، میباشد.