چکیده:
شناسایی مناسبترین مناطق برای توسعه کاربری زنبورداری در مراتع یکی از ملزومات جلوگیری از تخریب مرتع است. در پژوهش حاضر پتانسیل مراتع تمین شهرستان میرجاوه جهت توسعه کاربری زنبورداری با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور با تلفیق معیارهای پوشش گیاهی، عوامل محیطی و دسترسی به منابع آب، مدل شایستگی زنبورداری تعیین و شایستگی مناطق مختلف جهت استفاده زنبورداری مشخص شد. نمونهبرداری از پوشش گیاهی به روش تصادفی-سیستماتیک و با استقرار 3 ترانسکت 300 متری انجام شد. پس از تعیین وزن معیارهای موثر در هر مدل از طریق مقایسه زوجی، شایستگی تیپهای گیاهی مرتع بررسی و اولویت آنها جهت استفاده زنبورداری مشخص شد. بر اساس نتایج، ارزش معیار پوشش گیاهی (62/ 0) بیشتر از معیارهای عوامل محیطی (37/ 0) و دسترسی به منابع آب (014/ 0) تعیین شد. مقایسه کلی مجموعه معیارهای موثر نیز نشان داد که تیپهای گیاهی Artemisia sieberi - Asteragalus eriastylus و Astragalus eriastylus - Cousinia stocksi به-ترتیب بیشترین (وزن نهایی 34/ 0) و کمترین شایستگی (وزن نهایی 055/ 0) را دارند. بهطور کلی، از مجموع 5572 هکتار اراضی مرتعی منطقه مورد مطالعه، 9/1820 هکتار (معادل 68/32 درصد) در طبقه شایستگی بدون محدودیت (S1)، 2630 هکتار (معادل 2/ 47 درصد) در طبقه شایستگی با محدودیت اندک (S2)، 770/ 05 هکتار (معادل 82/13 درصد) در طبقه شایستگی با محدودیت زیاد (S3) و 351 هکتار (معادل3/ 6 درصد) در طبقه غیرشایسته (N) برای توسعه کاربری زنبورداری قرار گرفت. نتایج گویای آن است که بهدلیل تنوع گونههای گردهزا و شهدزا و محدودیت کم در عوامل موثر دیگر، بخش قابل توجهی از مراتع ییلاقی تمین (حدود 80درصد) از استعداد بالایی جهت توسعه کاربری زنبورداری برخوردار است. از این رو، برنامهریزی جهت توسعه این کاربری در این مراتع ضروری است و میتواند علاوه بر فراهم آوردن فرصتهای شغلی جدید و بهبود وضعیت معیشت بهرهبرداران، منجر به استفاده پایدار از این مراتع شود.