چکیده:
مالیات دارای سابقه بسیار طولانی در تاریخ میباشد. از ابتدای تمدن بشر مالیات به عنوان ابزاری برای آبادانی و ترقی مورد استفاده قرار گرفته و هم اکنون در کشورهای پیشرفته به عنوان حق عضویت شهروندی بدان نگریسته میشود. با پیشرفت تمدن بشری، مالیات به شاخههای متعددی تقسیم شده است که مالیات بر ارزش افزوده به دلیل عادلانه بودن آن از اهمیت زیادی برخوردار است. در بیان اهمیت مالیات بر ارزش افزوده همین بس که این نوع مالیات به عنوان ابزاری اساسی برای اجرای عدالت مالیاتی در بیش از 120 کشور در حال اجراست، 4 میلیارد نفر (70%) از جمعیت جهان در کشورهایی زندگی میکنند که دارای نظام مالیات بر ارزش افزوده هستند، و در نهایت اینکه سالانه حدود 18 تریلیون درآمد مالیاتی برای دولتها ایجاد میکند. در این مقاله در ابتدا ماهیت این نوع مالیات را بهطور خلاصه توضیح و سپس آن را به عنوانی ابزاری برای عدالت مالیاتی مورد بررسی قرار میدهیم.
خلاصه ماشینی:
در بیـان اهمیت مالیات بر ارزش افزوده ٢ همین بس که این نـوع مالیـات بـه عنـوان ابـزاری اساسی برای اجرای عدالت مالیاتی٣ در بـیش از ١٢٠ کـشور در حـال اجراسـت ، ٤ میلیارد نفر (٧٠%) از جمعیت جهان در کشورهایی زندگی میکنند که دارای نظام مالیات بر ارزش افزوده هستند، و در نهایت اینکه سالانه حدود ١٨ تریلیون درآمـد مالیاتی برای دولتها ایجاد میکند٤.
این نوع مالیـات کـه در ابتـدا تنهـا بخـش تولیـد را تحـت پوشش قـرار مـی داد و در آن هیچگونـه اعتبـار مالیـاتی بـرای مالیاتهـای پرداخـت شـده بـر خریدهای سرمایه ای تعلق نمی گرفـت ، در سـال ١٩٥٤ بـه مالیـات بـر ارزش افـزوده از نـوع 10 مصرف تبدیل شد .
آنچه در نظام مالیاتی عدالت مالیاتی را تحت تأثیر قرار میدهد مالیـات از نـوع خاصی نیست بلکه سـاختار کلـی مالیـاتی اسـت کـه عـدالت مالیـاتی را تحـت الـشعاع قـرار ٢٢ مالیات بر ارزش افزوده دارای انواع مختلفی است که رایجترین آن، مالیـات بـر ارزش افـزوده از نـوع مـصرف است .
مالیـات بـر ارزش افـزوده بـه ایـن علـت کـه بـر اسـاس درصـدی از قیمـت توسـط مصرف کننده پرداخت میشود، ابزاری بـسیار مناسـبی بـرای تعـدیل مـصرف و تـشخیص و پرداخت واقعی مالیات و در نتیجه عدالت مالیاتی است .
نکته بـسیار اساسـی کـه بایـد همـواره مورد توجه قرار داد این است که تعیین نرخ واحد مثبت بـرای مالیـات بـر ارزش افـزوده بـه منظور اعمال آن بر گستردهترین پایۀ مالیاتی ممکن ، اساسا سیستم مالیـاتی کـاملا بـر مبنـای مصرف است .