چکیده:
پرسشگری کودکان سرآغاز آگاهی و تفکر می باشد که خانواده در آن نقش اساسی دارد. نگرش بدبینانه و بدون حساسیت نسبت به این مساله، موجب سرکوب حس پرسشگری کودکان می شود. هدف از این پژوهش، شناسایی موانع خانوادگی موثر بر پرسشگری دانش آموزان دوره ابتدایی بود. مطالعه حاضر، مطالعه ای توصیفی- تحلیلی است که با رویکرد اکتشافی اجرا شده است. برای گردآوری داده ها، نمونه ای به حجم 427 نفر از میان جامعه آماری 15696 نفری دانش آموزان پایه ششم ابتدایی استان قم با استفاده از جدول کرجسی- مورگان و با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شده است. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته است. برای بررسی روایی ابزار، پرسشنامه ها در اختیار اساتید دانشگاه و کارشناسان مرتبط قرار داده شد. پس از انجام دادن تغییرات و اصلاحات پیشنهادی، روایی ابزار مذکور تایید شد و پایایی آن نیز با روش آلفای کرونباخ 79/0 به دست آمد. داده های پژوهش با نرم افزار SPSS و روش تحلیل عاملی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان دادند که عامل «عدم تشویق فرزندان برای پرسیدن سوال و همراهی نکردن آنان در مسائل علمی» با بار عاملی 2/964 و واریانس تبیینی 19/429درصد، در اولویت اول و «سخت گیری و کنترل شدید فعالیتهای فرزندان در منزل» با بار عاملی 0/755 و 6/086 درصد واریانس تبیینی در اولویت آخر قرار گرفته است. به طورکلی نتایج حاصل از مطالعه نشان داد که خانواده به مثابه مرکز اصلی اندیشه، تفکر و پرسشگری کودکان نتوانسته است کارکرد و نقش اصلی خود را ایفا کند.
Children’s questioning is the beginning of awareness and thinking and the family plays a significant role in its development. Negative or neutral attitude towards this issue hinders children’s questioning. This study aimed to identify family barriers to student questioning in primary school. This was a descriptive-analytical study which was carried out with an exploratory approach. The population of the study comprised all sixth grade students in Qom (N= 16150). Using Krejcie and Morgan table and multi-stage cluster sampling method, 427 students were selected as the sample. The instrument included a researcher-made questionnaire on family barriers to student questioning. The validity of measure was evaluated by academics and experts and its reliability was confirmed using Cronbach's alpha test (0.79). The collected data were analyzed by factor analysis. The results showed that “not encouraging children to ask questions and not assisting children in scientific issues” (factor loading= 2.964 and explained variance=19.429 percent) and “rigor and strict control of children’s activities at home” (factor loading=0.755 and explained variance= 6.086 percent) were the most and least influential barriers to student questioning. In general, the findings indicated that the family has failed to fulfill its significant role in promotion of children reflection, critical thinking, and questioning.
خلاصه ماشینی:
نتایج مطالعه حنیفی و همکاران (١٣٩١) نشان داد که برنامه های آموزش خانواده بر بهبود تفکر انتقادی و پرسشگری (جست وجوگری) و استدلال گرایی(ارزشیابی) و خود-تنظیمی (خود- کنترلی) دانش آموزان تأثیر دارد.
حال با توجه به اینکه ، روابط و کارکرد مناسب خانوادگی برای سلامتی فرد، خانواده و جامعه ضروری است و با در نظر گرفتن روابط والد- فرزندی و شناخت آن به منزلۀ یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین روابطی که افراد میتوانند تجربه کنند و نیز این امر که آنها عاملی مؤثر و مداخله گر در کیفیت عملکردهای تحصیلی فرزندان به شمار میروند(زارع و همکاران ، ١٣٩٣)، پژوهش حاضر برای دستیابی به هدف شناخت عوامل مؤثر بر پرسشگری دانش آموزان با تأکید بر خانواده انجام شده است .
طبق یافته های پژوهش ، عامل «عدم تشویق فرزندان برای پرسیدن سؤال و همراهی نکردن آنان در مسائل علمی» با بار عاملی ٢/٩٦٤ و واریانس تبیینی ١٩/٤٢٩درصد، در اولویت اول قرار گرفت و از مهم ترین ، مانع خانوادگی مؤثر بر پرسشگری دانش آموزان دوره ابتدایی است .
به طورکلی، نتایج این پژوهش نشان داد که در مسیر تقویت روحیه پرسشگری دانش آموزان مانع «عدم تشویق فرزندان برای پرسیدن سؤال و همراهی نکردن آنان در مسائل علمی» با بار عاملی ٢/٩٦٤ و واریانس تبیینی ١٩/٤٢٩درصد، در اولویت اول و «سخت گیری و کنترل شدید فعالیتهای فرزندان در منزل » با بار عاملی ٠/٧٥٥ و ٦/٠٨٦ درصد واریانس تبیینی در اولویت آخر قرار گرفته است .