چکیده:
پژوهش کیفی پیشرو که با روش اتنوگرافی انجام گرفته است، به دنبال پاسخ به این سؤال است که شبکههای اجتماعی مجازی در تولید شایعات انتخابات سیاسی در کشور چه نقش و کارکردی دارند؟ جامعه آماری پژوهش، صفحات فارسی زبان شبکه اجتماعی اینستاگرام است که در انتشار اخبار انتخاباتی، دو ماه قبل و دو ماه بعد از برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری سال 1394 فعالیت داشتهاند. از میان این صفحات قابل مشاهده به عنوان چارچوب نمونهگیری،40 صفحه با روش نمونهگیری هدفمند انتخاب و با مصاحبه آنلاین با 17 نفر از صاحبان این صفحات و تحلیل کیفی دادههای حاصل از آن، مهمترین ویژگیهای شبکههای اجتماعی مجازی در امر تولید شایعات سیاسی در زمان انتخابات و مهمترین منابع تولید این شایعات در شبکههای اجتماعی مجازی مورد مطالعه قرار گرفته است. بر اساس نتایج پژوهش، امکانات تعاملی، تولید و انتشار محتوا توسط کاربر، تشکیل گروههای دوستانه، ویژگیهای چند رسانهای و همچنین سطح گسترده ارتباطات میان فردی، از مهمترین ویژگیهای شبکههای اجتماعی مجازی در امر تولید و انتشار شایعات در جامعه است. پژوهش نشان میدهد شایعات انتخاباتی در ایسنتاگرام با اهداف تبلیغات سیاسی، ایجاد ناآرامی در فضای انتخابات، سرگرمی، تولید نفاق بین اعضای جامعه، مخدوش کردن اصل انتخابات و عدم وجود دموکراسی واقعی در فرایند اجرای آن، کاهش انگیزه افراد جهت شرکت در انتخابات و تخریب نامزدهای رقیب و احزاب مخالف از سه منبع اصلی گروههای اپوزیسیون داخلی و خارجی، فعالان سیاسی در احزاب و ستادهای انتخاباتی هریک از نامزدها و عموم مردم در شبکه اجتماعی اینستاگرام تولید و انتشار مییابد.
خلاصه ماشینی:
پژوهش نشان میدهد شایعات انتخاباتی در اینستاگرام با اهداف تبلیغات سیاسی، ایجاد ناآرامی در فضای انتخابات، سرگرمی، تولید نفاق بین اعضای جامعه، مخدوش کردن اصل انتخابات و عدم وجود دموکراسی واقعی در فرایند اجرای آن، کاهش انگیزه افراد جهت شرکت در انتخابات و تخریب نامزدهای رقیب و احزاب مخالف از سه منبع اصلی گروههای اپوزیسیون داخلی و خارجی، فعالان سیاسی در احزاب و ستادهای انتخاباتی هریک از نامزدها و عموم مردم در شبکه اجتماعی اینستاگرام تولید و انتشار مییابد.
در این شرایط این شبکه اجتماعی، میتواند بستر و فضای مناسبی را جهت انتشار انواع شایعات در جامعه مهیا کند؛ شایعاتی که به کمک امکانات چندرسانهای این شبکه مجازی مانند انواع عکس و فیلمهای ویدئویی، جنبه مستند پیدا کرده و کاربران خود را تحت تأثیر قرار دهد؛ بهگونهای که بسیاری از کاربران این شبکه مجازی، نه تنها شایعه را میپذیرند، بلکه نسبت به انتشار آن به دیگر کاربران نیز اقدام میکنند.
انتخابات و انواع اخبار انتخاباتی مرتبط با آن، تمام فضای سیاسی و اجتماعی کشور را تحت تأثیر خود قرار میدهد؛ در این شرایط انتشار شایعات سیاسی و انتخاباتی در شبکه اجتماعی اینستاگرام، مسئلهای مهم و شایان توجه است که میتواند با تولید و انتشار انواع شایعات، افراد جامعه را گمراه نموده و بر روند اجرای انتخاباتی سالم و پرشور در جامعه، اثرگذار باشد.
با توجه به این شرایط اهمیت مطالعه مهمترین ویژگیهای شبکههای اجتماعی مجازی در امر تولید و انتشار شایعات سیاسی در زمان انتخابات در جامعه آشکار میگردد.
“Presentation of the Political Self: Commitment in Electoral Media Dialogue” in Journal of Language and Social Psychologe, Vol. 27, No. 4, 2008, pp.