چکیده:
در طول دو دهه اخیر محققان زیادی در داخل کشور به بررسی رابطه راهبردهای فراشناختی با شاخصه های پیشرفت تحصیلی در قالب تحقیقات آزمایشی و همبستگی پرداخته اند.بازنگری نتایج این تحقیقات نشان می دهد که تمام یافته های آنها یکسان نبوده است. بنابراین لزوم استفاده از پژوهش فراتحلیل جهت حل تناقض ها و ارائه نتیجه کلی در این حوزه احساس می شود. در همین راستا پژوهش حاضر با هدف ترکیب نتایج کمی حاصل از پژوهش های همبستگی و آزمایشی در مورد روابط(همزمانی و علی) راهبردهای فراشناختی با پیشرفت تحصیلی طراحی و اجرا شد. برای این منظور از یافته های 56 پژوهش این حوزه داخل کشور استفاده شد که از این مطالعات 114 اندازه اثر به دست آمد. مطالعاتی که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفتند از دانشگاه ها و مراکز مختلف پژوهشی شامل دانشگاه های شهید رجایی، شهید بهشتی، تربیت معلم تهران، تهران، الزهرا(س)، علامه طباطبایی، تربیت مدرس، شهید چمران اهواز، شیراز، اصفهان، تبریز و پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، مرکز اسناد و اطلاعات مدارک علمی ایران و پایگاه های اطلاعاتی SID، noormags، magiran جمع آوری شدند و بعد از بررسی ملاک های ورود و خروج یافته های کمی پژوهش های منتخب با نرم افزار CMA تحلیل شدند. نتایج ترکیبی نشان دادند که راهبردهای فراشناختیدر همه تحقیقات(همبستگی و آزمایشی) رابطه معناداری با پیشرفت تحصیلی فراگیران داشته است و اندازه اثر رابطه این دو متغیر طبق ملاک کوهن در تحقیقات آزمایشی زیاد( ES=0.70) و در تحققات همبستگی متوسط(ES=0.44) ارزیابی شد. همچنین دیگر نتایج جانبی پژوهش نشان دادند که از بین مولفه های راهبرد فراشناختی، مولفه برنامه ریزی بیشترین تاثیر را بر پیشرفت تحصیلی دارد.
خلاصه ماشینی:
فراشناخت فرایندی است که در آن فراگیران از چگونگی یادگیری خود، چگونگی استفاده از داده ها برای رسیدن به هدف ، توانایی قضاوت درباره فرایندهای شناختی در یک تکلیف ویژه و چگونگی 1 - Lavin 2- Zimmerman Pouns 3- Flavell 4- Kocak Boyaci استفاده از راهبردها برای رسیدن به اهداف آگاهی دارند و در حین عملکرد و پس از اتمام آن ، پیشرفت خود را ارزشیابی میکنند (فلاول ، میلر و میلر٢٠٠١،١) راهبردهای فراشناختی روش هایی هستند که فراگیران از آنها برای طراحی یادگیری، نظارت بر فعالیت های یادگیری و ارزیابی نتایج فعالیت های یادگیری استفاده میکنند، این راهبردها ابزارهایی را برای خود تنظیمی و خود مدیریتی به منظور دستیابی به نتایج یادگیری مطلوب برای یادگیرندگان فراهم میکنند و موجب تنظیم استراتژیهای شناختی و عاطفی- اجتماعی میشوند، به صورت تجربی نشان داده شده است که فراشناخت با مطالعه ، یادگیری، تفکر انتقادی، حل مشکل و تصمیم گیری ارتباط دارد و همه این موارد برای موفقیت های آموزشی ضروری است (شلیفر و دول ٢، ٢٠٠٩).
بسیاری از این تحقیقات نشان داده اند که استفاده از راهبردهای فراشناختی بر پیشرفت تحصیلی فراگیران تاثیر مثبتی دارد (اسلامی،١٣٨٩؛ دستا، ١٣٨٩؛ صداقت ، ١٣٨٩؛ شعبانی، ١٣٨٦؛ معصومی، ١٣٨٦؛ احمدی، ١٣٨٥؛ پرویز، ١٣٨٤؛ صالحی، ١٣٨٠؛ موسوینژاد، ١٣٧٦؛ وانگ ٣ و همکاران ، ٢٠٠٩؛ هافمن و اسپاتاریو٢٠٠٨،٤؛ 1- Flavell, Miller Miller 2- Schleifer Dull 3- Wang 4 - Haffman, spatariu کوتینهو٢٠٠٨،١؛ روزنواج ٢٠٠٣،٢).