چکیده:
نوشتار حاضر به طرح این مساله میپردازد که با کاربست رویکرد تاریخ فرهنگی چه حوزههای موضوعی و معرفتی در بررسی منابع سفرنامهنویسی دوره قاجاریه، امکان طرح مییابد؟ آثار این خوانش بر خلق معانی جدید در پژوهش تاریخی چیست؟ در ارزیابی نقّادانهی متون سفرنامه خارجی مشخص است که علیرغم برخی خلاءها، دربردارندهی رویکرد مردمشناختی، انسانشناسی فرهنگی به جامعه، فرهنگ و تاریخ ایران از یک سو، و طرح این مسائل با رویکردی جزئینگرانه اجتماعی از سوی دیگر، هستند که هر دو منظر معرفتی و روششناختی مذکور در چارچوب رویکرد تاریخ فرهنگی میتواند در کشف و ارایه حوزههای موضوعی و مساله شناسی پژوهش اثرگذار و به خوانشهای جدید و موثر در تحلیل تاریخ قاجاریه انجامد. دستاورد نوشتار حاضر نشان داده است که سیاحان در مسالهشناسی خود، عمدتا به وضعیت و تغییرات اجتماعی، تحلیل فرهنگی از گذشته در پرتو حال، توجه به کار میدانی در پژوهش یا مشاهدهی صبورانه مسائل، عملیاتی کردن روشهای کمّی متمرکز بوده و با طرح معانی و مفاهیم با روش جزئینگر اجتماعی به فراهم شدن زمینه شکلگیری تبیینهای چندگانه از مسائل تاریخ اجتماعی و فرهنگی دوره قاجار کمک کردهاند.
خلاصه ماشینی:
حوزه های کاربست رویکرد تاریخ فرهنگی در تحلیل تاریخ قاجاریه (مطالعه و ارزیابی منابع سفرنامه ای ) محمد امیر احمدزاده (تاریخ دریافت ٩٤/٠٦/٢٨، تاریخ پذیرش ٩٥/٠٣/٠٥) نوشتار حاضر به طرح این مساله می پردازد که با کاربست رویکرد تاریخ فرهنگی چه حوزه های موضوعی و معرفتی در بررسی منابع سفرنامه نویسی دوره قاجاریه ، امکان طرح می یابد؟ آثار این خوانش بر خلق معانی جدید در پژوهش تاریخی چیست ؟ در ارزیابی نقادانه ی متون سفرنامه خارجی مشخص است که علی رغم برخی خلاءها، دربردارنده ی رویکرد مردم شناختی ، انسان شناسی فرهنگی به جامعه ، فرهنگ و تاریخ ایران از یک سو، و طرح این مسائل با رویکردی جزئی نگرانه اجتماعی از سوی دیگر، هستند که هر دو منظر معرفتی و روش شناختی مذکور در چارچوب رویکرد تاریخ فرهنگی می تواند در کشف و ارایه حوزه های موضوعی و مساله شناسی پژوهش اثرگذار و به خوانش های جدید و موثر در تحلیل تاریخ قاجاریه انجامد.
مساله مهم دیگری که در منابع سفرنامه ای انعکاس یافته و نوعی گسست معنایی در الگوی اعمال قدرت مطلقه در دوره قاجار آن گونه که متون غیر اندرزنامه و تواریخ روایت می کنند، تلقی می شود اعتراض عمومی و حضور گروه های فعال اجتماعی در حرکت های جمعی علیه دولت و یا حکمرانان محلی است که مباحث و موضوعات مربوطه به این حوزه ها بیانگر آن است که شیوه هایی که حاکم برای رفتار و پرداختن به امور عامه مردم در پیش می گرفت متفاوت و گوناگون و مبتنی بر نوعی انعطاف پذیری نسبت به زیردستان (رعایا) بوده است .