چکیده:
یکی از آفتهای تحقیق در علوم انسانی، نگاه جانبدارانه و گاه غرضورزانه نسبت به موضوعات مورد مطالعه است. فلسفه و علت بهکارگیری کیفر در حقوق اسلامی از موضوعاتی است که از این نوع نگاه در امان نبوده و بعضی از محققان بزرگ حقوق کیفری را نیز از درک صحیح حقوق اسلامی باز داشته است. در نظامهای کیفری عرفی، فلسفه کیفر بر دو دیدگاه اصلی پیشینهگرا و غایتگرا استوار شده است که هر یک دلایل و مبانی محکمی بر نظریه خود ارائه میدهند؛ در مقابل در حقوق کیفری اسلامی، تفاوت عمده آن با حقوق کیفری عرفی در تاکید بر اصلاح و بازپروری است که در این میان، توجه خاص به پیشگیری و حتی پیشبینی خطرات پیرامونی، این نظام را از سایر نظامها متمایز نموده است به نحوی که اگر دستورات و رهنمودهای اسلام به نحو صحیح به کار رود؛ نیازی به اجرای اکثر کیفرهای مقرر در آن نخواهد بود.یکی از آفتهای تحقیق در علوم انسانی، نگاه جانبدارانه و گاه غرضورزانه نسبت به موضوعات مورد مطالعه است. فلسفه و علت بهکارگیری کیفر در حقوق اسلامی از موضوعاتی است که از این نوع نگاه در امان نبوده و بعضی از محققان بزرگ حقوق کیفری را نیز از درک صحیح حقوق اسلامی باز داشته است. در نظامهای کیفری عرفی، فلسفه کیفر بر دو دیدگاه اصلی پیشینهگرا و غایتگرا استوار شده است که هر یک دلایل و مبانی محکمی بر نظریه خود ارائه میدهند؛ در مقابل در حقوق کیفری اسلامی، تفاوت عمده آن با حقوق کیفری عرفی در تاکید بر اصلاح و بازپروری است که در این میان، توجه خاص به پیشگیری و حتی پیشبینی خطرات پیرامونی، این نظام را از سایر نظامها متمایز نموده است به نحوی که اگر دستورات و رهنمودهای اسلام به نحو صحیح به کار رود؛ نیازی به اجرای اکثر کیفرهای مقرر در آن نخواهد بود.
خلاصه ماشینی:
در نظامهای کیفری عرفی، فلسفه کیفر بر دو دیدگاه اصلی پیشینهگرا و غایتگرا استوار شده است که هر یک دلایل و مبانی محکمی بر نظریه خود ارائه میدهند؛ در مقابل در حقوق کیفری اسلامی، تفاوت عمده آن با حقوق کیفری عرفی در تأکید بر اصلاح و بازپروری است که در این میان، توجه خاص به پیشگیری و حتی پیشبینی خطرات پیرامونی، این نظام را از سایر نظامها متمایز نموده است به نحوی که اگر دستورات و رهنمودهای اسلام به نحو صحیح به کار رود؛ نیازی به اجرای اکثر کیفرهای مقرر در آن نخواهد بود.
1. فلسفه کیفر در نظام عرفی با ملاحظه اهداف پذیرفته شده و چرایی مجازات در قوانین مختلف کیفری مشاهده می شود؛ این اهداف به دو دسته کلی تقسیم میشوند که یکی از اصلیترین این اهداف، سزاواری است که به گذشته و آزادی اراده در ارتکاب بزه توجه دارد؛ اما در مقابل اهداف دیگری وجود دارد که به دنبال تأمین آیندهای بهتر برای اجتماع است که در ادامه به هدف اول پرداخته خواهد شد.
با نگاهی به آیات نازل شده در این خصوص ملاحظه میشود که در تعیین این مجازات حفظ حیات بشری مدنظر بوده و تمام اصول نظریه سزادهی از جمله اصل عدالت، برابری، شخصی بودن مسئولیت کیفری و توجه به فعل مجرمانه و نتیجه حاصل و پذیرش اراده آزاد مورد تأکید قرار گرفته است.