چکیده:
احیاء و پویاسازی محلات قدیمی در سرزندگی محلات، هویت فرهنگی و تاریخ شهر تاثیرگذار بوده و باعث ایجاد توازن میان کالبد فضای محلات قدیم و جغرافیایی جدید در چارچوب توسعه مناطق شهری پایدار خواهد شد. لیکن همگام با احیاء و زندهسازی مجدد محلاتهای قدیمی در شهرهای ایران، نیازمند آشنایی با روشها و الگوهای مختلف و متفاوتی است. در این میان، به کارگیری راهبرد اصالتبخشی که جهت ارتقای سطح زندگی شهری بر جابجایی طبقه متوسط به بالا با افراد فقیر تاکید میکند، یکی از راهبردهایی است که میتوان در راستای نوسازی محلات شهری، مورد بررسی قرار داد. در فرآیند توسعه نامتوازن جوامع شهری، بخش وسیعی از محلاتهای قدیمی شهری با ناکارآمدی و فرسودگی در بعد کالبدی، شکلی از محیط را ارائه میکند که به جهت ناهمگونی با محیط پیرامون خود، جایگاه افراد مهاجر و کم درآمد شده است. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی قابل تبیین بودن راهبرد اصالتبخشی در محلّه دربنو شهر گرگان میباشد و اینکه تا چه میزان مردم این محلّه با اجرای برنامههای دولت، همکاری و مشارکت میکنند. پژوهش حاضر از نوع مطالعات کاربردی بوده که با روش توصیفی- تحلیلی انجام پذیرفته و با استفاده از مطالعات کتابخانهای و میدانی به صورت پرسشگری از ساکنین محلّه و نیز بررسی نقاط قوت و ضعف محدوده، انجام گرفته شده است. یافتههای تحقیق حاکی از آن است که بیشتر از نیمی از مردم محلّه برای مشارکت با سازمانهای دولتی موافق بوده؛ به شرطی که دولت نیز به برنامهها و طرحهای خود را اجرایی نموده و باعث بیاعتمادی اهالی و مردم نگردد. این در حالی است که جابجایی ساکنین با هزینه زیادی مواجه بوده که میتوان به جای این روند، مراکز تجاری و عمومی را در نزدیکی محلّه ایجاد کرده تا خود ساکنین انگیزهای برای نوسازی ساختمانهای خود داشته باشند و در کنار آن دولت نیز به بهسازی محلّه بپردازد.
خلاصه ماشینی:
) ــ سرمایهگزاری مجدد درکارهای زیربنایی، جادهها، آبرسانی، مدارس محلی ــ نوسازی و بهبود واحدهای مسکونی ــ توسعه فرصتهای شغلی ــ توسعه مجدد هسته شهر(3) معایب اصالتبخشی ــ جایگزینی سرمایه گزاران با درآمد بالا به جای ساکنین کم درآمد ــ قراردادن بار مسئولیت اقتصادی تغییر مکان به دوش افرادی با کمترین توانایی مالی ــ مجبورکردن مردم به فاصله گرفتن از مؤسسههای اجتماعی ساخته شده به منظور رسیدن به نیازهایشان ــ افزایش تراکم شهری و مشکلات ترافیکی در محلات مسکونی ــ اقداماتی لازم برای مقابله با معایب اصالتبخشی ــ فراهم کردن کمکهای مالیاتی برای مالکان قدیمی (5) روش تحقیق تحقیق حاضر به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی بوده که با توجه به اهداف تحقیق در مراحل مختلف، ترکیبی از روشهای توصیفی- تحلیلی است.
این مراحل عبارتند از: 1- تعیین حدود ناحیه و اولویت بندی داخل محدوده 2- ساخت سیستم پایگاه اطلاعاتی برای شناسایی و فهرست برداری از ابنیه و مشخصات کالبدی و اجتماعی- اقتصادی 3- کنترل توسعه جدید به دلیل آتشسوزی و تخریب که باعث جایگزین ساختمانهای جدید میشود 4- حمایت از توسعه موجود، شامل حفظ و حمایت از ابنیه منفرد موجود 5- شبکه راهها و کنترل ترافیک شامل توقف ترافیک متحرک در طول خیابانهای اصلی، تشویق حرکت پیاده و احداث پارکینگهای کوچک 6- مدیریت بخش غیررسمی از طریق شناسایی تعداد، نوع، کاربرد و پراکنش فضایی آنها 7- اصلاح نواحی باز به منظور جلوگیری از تمرکز بخش غیررسمی و پارکینگ وسایل نقلیه و در نهایت ایجاد چشمانداز مطلوب و اختصاص فضاهای باز به کاربریهای مورد نیاز عمومی 8- امکانپذیری عملی مالی، به ویژه حفاظت از ساختمانهای تحت استفاده و کنترل دولت و سازمانهای وابسته به آن، مقایسه بین اختلاف هزینه حفظ ساکنان در محل و یا انتقال آنها به محلهای دورتر، تعیین سهم بخش عمومی، خصوصی و بانکها در فرآیند احیاء و حفاظت 9- ایجاد انگیزههایی برای تشویق بخش خصوصی به سرمایهگزاری، شامل معافیتهای مالیاتی، تسهیل قوانین و مقررات شهرسازی، پرداخت وامهای ویژه با نرخ بهره کم و مدت باز پرداخت طولانی و مقررات آسان 10- وضع قوانین کنترلی، دولت مرکزی نقش مهمی را در وضع مقررات و ابزارهای تاثیرگذار بر رشد داخل شهرها دارد.