چکیده:
ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ﺟﺪا ﺷﺪن و اﻧﺘﻘﺎل ذرات از ﺳﻄﺢ ﺧﺎک ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ آب ﯾﺎ ﺑﺎد ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد. ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ آﺑﯽ اﺛﺮ ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: ﺗﻮان ﻓﺮﺳﺎﯾﺸﯽ آب، ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﭘﺬﯾﺮی ﺧﺎک، ﺷﯿﺐ، ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ. ﺷﺎﺧﺺ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ زاﯾﯽ ﺑﺎران) )Rﯾﮑﯽ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪه ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ) )USLEاﺳﺖ. ﻣﻌﺮوف ﺗﺮﯾﻦ ﺷﺎﺧﺼﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﻧﻤﺎﯾﺮوﯾﺸﻤﺎﯾﺮ( R=∑(EI30 اﺳﺖ ﮐﻪ در آن E اﻧﺮژی ﺟﻨﺒﺸﯽ )ژول ﺑﺮ ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ( و I30 ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺷﺪت ﺳﯽ دﻗﯿﻘﻪ ای ﺑﺎران)ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ ﺑﺮ ﺳﺎﻋﺖ( اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ اﺑﺘﺪا ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎران ﺳﺎز، راﺑﻄﻪای ﺑﯿﻦ اﻧﺮژی ﺟﻨﺒﺸﯽ و ﺷﺪت ﺑﺎران ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ، ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آﻣﺎر ﺑﺎران ﻫﺎی اﻟﺒﺮز در دوره آﻣﺎری 20 ﺳﺎﻟﻪ اﻧﺮژی ﺟﻨﺒﺸﯽ ﻫﺮ ﺑﺎران و ﺑﺎﻻﺧﺮه R ﻫﺮ ﺑﺎران ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدﯾﺪ. از ﺟﻤﻊ R ﺑﺎران ﻫﺎی ﻫﺮ ﺳﺎل R در ﺳﺎل ﻣﺰﺑﻮر ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ. ﺑﺮای اﻟﺒﺮز، ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻣﺎر ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ، R ﺗﺨﻤﯿﻨﯽ95 )MJ.mm/ha/hr) ﺑﺮآورد ﮔﺮدﯾﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ R ﻫﺮ ﺑﺎران و R ﺳﺎﻻﻧﻪ رواﺑﻄﯽ ﺑﯿﻦ آﻧﻬﺎ و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺎران، ﺑﺎران روزاﻧﻪ، ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎران 24 ﺳﺎﻋﺘﻪ و ﺑﺎران ﻣﺘﻮﺳﻂ 6 ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ R در ﻣﺎﻫﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎل ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه و ﺑﻪ ازای دوره ﺑﺎزﮔﺸﺖ 200 ،100 ،10 ،5 ،4 ،2 ﺳﺎﻟﻪ، ﻣﻘﺪار R ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ. ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ در ﻣﻨﺎﻃﻘﯽ ﮐﻪ ﺗﯿﭗ ﺑﺎران ﻫﺎی آﻧﻬﺎ، ﻧﻈﯿﺮ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺗﻬﺮان اﺳﺖ ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﻣﺸﺨﺼﺎت اﻗﻠﯿﻤﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮای ﺗﺨﻤﯿﻦ R ﻫﺮ ﺑﺎران و ﯾﺎ R ﺳﺎﻻﻧﻪ از ﻣﻌﺎدﻻت ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد.
خلاصه ماشینی:
(رفاهی،١٣٧٥) ویشمایر و همکاران (١٩٥٩) آمار ٣٥ ایستگاه حفاظت خاک را که بالغ بر ٨٢٥٠ نمونه کرتی بود، جمع آوری نموده و تحقیقاتی را روی ضریب فرسایش زایی باران انجام دادند و طی تجزیه و تحلیل به این نتیجه رسیدند که میزان فرسایش خاک با مقدار باران ونیز حداکثر مقدار باران در مدت های ٥، ١٥ و ٣٠ دقیقه ای دارای همبستگی ضعیفی است ، ولی انرژی جنبشی با میزان خاک تلف شده دارای بالاترین همبستگی بود.
ویشمایر(١٩٦٩) برای محاسبه R متوسط سالانه رابطه زیر را ارائه نمود:معادله (٨) I: حداکثر شدت ٣٠ دقیقه ای هرباران Ei،mm/hr انرژی جنبشی هر باران J/mm٢ 30 n- تعداد باران های اتفاق افتاده در سال i ام ، k: تعدادسال مورد نظر دوره آماری تحلیل شده ٢٠ سال میباشد که مشتمل بر بیش از ٣٥٠ باران برای شهر البرز است .
شکل ٢:نمودار تغییرات باران و شاخص فرسایش در طول سال 26 (به تصویر صفحه مراجعه شود) سری١: شاخص فرسایشی ماهانه ، سری٢: بارندگی ماهانه جدول ٣: مقادیر شاخص فرسایش زایی سالانه باران در دوره برگشت های مختلف (قدمی و همکاران ،١٣٧٧) نتیجه گیری : از آنجا که انجام تحقیق شامل دو مرحله اساسی بود، یکی انجام آزمایش و دیگری تجزیه و تحلیل آمار بارندگی، در نتیجه در حین کار با نکات و مشکلاتی برخورد شد که لازم است به طور خلاصه به تعدادی از آنها که اهمیت بیشتری دارند اشاره شود: برای به دست آوردن قطر قطره و قطر لکه به قطرات مختلفی نیاز بود، روش های مختلفی برای تولید قطره مورد آزمایش قرار گرفت ، بهترین آنها استفاده از بورت بود که قطرات یکسان و کنترل شده ای را تولید میکرد.