چکیده:
مسئله استقلال کردستان همواره بعنوان یکی از نقاط مورد اختلاف در عراق و منطقه بوده است. پیوند این منطقه با کردهای ایران، ترکیه و سوریه باعث شده است تا این موضوع جنبه بینالمللی پیدا کند و برای تعیین سرنوشت آن تنها نظر بازیگران محلی و ملی کفایت نکند. این پژوهش با هدف کالبدشکافی و بررسی رویکرد سیاست خارجی ایران و ترکیه به همهپرسی استقلال اقلیم کردستان با روش کتابخانهای انجام شده است. بنابراین سوال اصلی تحقیق بدینگونه مطرح میشود که، باتوجه به تحولات و مسائل سیاسی- امنیتی در عراق، ایران و ترکیه بهرغم وجود اختلافنظرهای موجود بین آنها نسبت به برگزاری همهپرسی و همهپرسی استقلال اقلیم کردستان چه رویکردی را برای دستگاه سیاست خارجی خود اتخاذ کردند؟ یافتههای پژوهش بیان میدارد، طی سالهای اخیر راهبرد اصلی ایران و ترکیه در کنار اختلافات متعدد در قبال بحرانهای اخیر خاورمیانه، در مورد عراق دارای مولفههای چندی بوده است، که یکی از مهمترین آنها تاکید و تلاش برای «حفظ تمامیت ارضی» و مخالفت با تجزیه این کشور است؛ بنحویکه برای رسیدن به این مهم دو کشور برای کسب منافع ملی خود ائتلافی ایجاد کردهاند. چراکه دو کشور مذکور دارای جمعیت قابل توجهی از کردها هستند که با ایجاد یک دولت کردی در عراق باعث ایجاد یک الگوی موفق در منطقه میشود و کردهای دو کشور را تحت تاثیر قرار میدهد. مزید بر این مسئله، احزاب کردی در داخل دو کشور نیز با استقلال اقلیم کردستان ممکن است از شدت عمل بیشتری در مناطق مرزی برخوردار شوند و امنیت دو کشور ترکیه و ایران را با مشکلات جدی مواجه کنند.
خلاصه ماشینی:
بنابراین سوال اصلی تحقیق بدینگونه مطرح میشود که، باتوجه به تحولات و مسائل سیاسی- امنیتی در عراق، ایران و ترکیه بهرغم وجود اختلافنظرهای موجود بین آنها نسبت به برگزاری همهپرسی و همهپرسی استقلال اقلیم کردستان چه رویکردی را برای دستگاه سیاست خارجی خود اتخاذ کردند؟ یافتههای پژوهش بیان میدارد، طی سالهای اخیر راهبرد اصلی ایران و ترکیه در کنار اختلافات متعدد در قبال بحرانهای اخیر خاورمیانه، در مورد عراق دارای مولفههای چندی بوده است، که یکی از مهمترین آنها تاکید و تلاش برای «حفظ تمامیت ارضی» و مخالفت با تجزیه این کشور است؛ بنحویکه برای رسیدن به این مهم دو کشور برای کسب منافع ملی خود ائتلافی ایجاد کردهاند.
به عبارت دیگر باید اینگونه بیان داشت که ترکیه و ایران در کنار اختلافنظرهایی که در مورد منازعات و بحرانهای اخیر خاورمیانه به ویژه در عراق و سوریه دارند، اما با برگزاری همهپرسی استقلالطلبی اقلیم کردستان عراق، دو کشور این موضوع را به صورت مشترک بعنوان یک تهدید برای تمامیت ارضی و مرزهای خود قلمداد کردند و همواره درصدد جلوگیری از آن برآمدند.
بنابراین شروع تنش دوباره بین این منطقه با دولت مرکزی که هم از نظر مذهبی اشتراکات گسستناپذیری با جمهوری اسلامی ایران دارد و هم از آن میتوان بعنوان یکی از متحدان راهبردی تهران قلمداد کرد، میتواند اینگونه نیات تهاجمی اقلیم کردستان عراق منافع ایران را با تهدید جدی مواجه کند.
و این مسئله در کنار فعالیت احزابهای کردی در داخل مرزهای دو کشور که در ادوار مختلف به درگیریهای نظامی و تلفات مختلف طرفین منجر شد، باعث شد که دو کشور ترکیه و ایران موضع مخالف خود را نسبت به برگزاری همهپرسی اقلیم کردستان عراق و استقلال این منطقه ابراز کنند.