چکیده:
طی سالیان اخیر، رابطه متوازن انسان با طبیعت با توسعه شهری سریع و اقدامات ناسنجیده و مخرب انسان در بهرهبرداری بیش از حد از منابع شهری، منجر به برهمخوردن این رابطه شده و محیطهای شهری شکننده و ناپایداری را بهوجود آورده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان پایداری اکولوژیکی شهری منطقه یک کلانشهر تبریز، با 59 مولفه پایداری در قالب 4 شاخص محیط زیستی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی با استفاده از روش معادلات ساختاری(SIM) و تحلیل چندمتغیّره فازی (WLC) در محیط GIS انجام شده است. در این پژوهش که با ماهیت کاربردی- عملی و روش توصیفی- تجربی است، بهمنظور گردآوری دادهها، از پرسشنامه محققساخته استفاده شده است. ضریب پایایی پرسشنامه با آلفای کرونباخ، 0.93 برآورد شد. نمونه آماری مشتملبر 382 نفر از ساکنان منطقه یک تبریز بهطور تصادفی انتخاب شده است. با استفاده از آزمون رگرسیون خطی در نرمافزار SPSS، اولویتبندی شاخصهای پنهان و با استفاده از آزمون بارهای عاملی در نرمافزار LISREL، شاخصهای آشکار براساس درجه اهمیت و تاثیرگذاری اولویتبندی و خلاصهسازی شدند و برای تهیه نقشه شاخصهای موثر، از مدل منطق فازی در قالب GIS استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل دادهها نشان میدهد که همه قسمتهای منطقه یک کلانشهر تبریز پایدار نیست؛ بهطوری که محلههای شمالی در سطوح پایین پایداری اکولوژیکی شهری و محلههای میانی در سطوح متوسط و محلههای جنوبی و جنوب شرقی در سطوح بالای پایداری قرار دارند؛ بنابراین عوامل موثر در این سطوح پایداری ناموزون در سطح منطقه یک بهترتیب اهمیت اولویتبندی شدهاند، بهطوری که شاخص محیط زیستی با 46.2 درصد، شاخص اجتماعی با 30.1 درصد، شاخص اقتصادی با 19.7درصد و شاخص کالبدی با 4 درصد بهترتیب اولویت، در این پایداری نامتوازن سهیم بودهاند که با ارائه پیشنهادهایی، بر تقویت شاخصهای موثر براساس اولویت آنها تاکید شده است.