چکیده:
قرآن، این نور پرفروغ هدایت بشری که در قالب کلام بر حضرت محمد نازل شده است، از اسلوبهای مختلف محاوره رایج در بین عقلا؛ ازجمله از زبان تمثیل و نماد برای تفهیم حقایق برتر به انسانها استفاده کرده است. در قرآن و از نگاه مفسران فریقین، تقابل دیرینه جبهه حق و باطل، در اسلوبهای گوناگون برای بشر بیان شده است. دراینمیان، جبهه باطل مشرکان مکه، از واژة «اساطیر» حمل بر وقایع «مهمل» میکردند.
در این مقاله، واژههای «اسطوره و اساطیر»، در یک تحقیق تطبیقی میان نظرات مفسران فریقین و دریافتهای علوم جدید، مورد بررسی قرار گرفته است؛ بدین معنا که واژة مذکور در قرآن بهعنوان اشتراک لفظی، کاملاً منطبق بر حیطههای علمی اسطوره است. حاصل آنکه منظور مشرکان از این واژه، داستانهای دروغین و وهمآلود بوده و دانشهای جدید، واژة «اسطوره» بهعنوان حقایق و باورهای متافیزیکی انسان در اعصار پیش انگاشته شده است و کاربرد خاص خودش را دارد.
تازه های تحقیق
. نتیجهگیری
یافتهها نشان داد که در مجموع 186 رکورد اطلاعاتی در زمینه موضوعی تفسیر در پایگاه وب آو ساینس نمایه شده است. اولین رکورد نمایهشده به سال 1980 برمیگردد. در بین کشورها، ترکیه با تولید 43 رکورد اطلاعاتی در رتبه اول قراردارد. پس از آن، آمریکا با تولید 29 رکورد اطلاعاتی و کانادا با تولید 16 رکورد اطلاعاتی در رتبههای بعدی قرار دارند. همچنین، در بین سازمانها، دانشگاه کارولینا و دانشگاه تورنتو هرکدام با تولید 5 رکورد اطلاعاتی در رتبه اول قرار دارند و دانشگاه آزاد اسلامی با تولید 3 رکورد اطلاعاتی در زمینة موضوعی تفسیر در رتبه 6 قرار دارد. از لحاظ نوع مدرک نمایهشده در پایگاه وب آو ساینس، بیشترین تولیدهای علمی در زمینة موضوعی تفسیر در پایگاه استنادی وب آوساینس در قالب مقاله میباشد که 135 رکورد اطلاعاتی در این قالب نمایه شده است. پس از آن، نقد کتاب با 33 رکورد اطلاعاتی و گزارش کنفرانس با 11 رکورد اقتصادی در رتبههای بعدی قرار دارند. در زمینه تولید رکوردهای اطلاعاتی نمایهشده مرتبط با تفسیر در پایگاه وب آو ساینس، زبان انگلیسی با 68 درصد در رتبه اول قرار دارد. و پس از آن، زبان ترکی با 19 درصد و زبان فرانسه، آلمانی و اسپانیایی هرکدام با تولید 3 درصد رکورد اطلاعاتی در رتبههای بعدی قرار دارند. نکته جالب توجه، کمبودن تعداد تولیدهای علمی بهزبان عربی در این زمینه موضوعی است که فقط 2 رکورد اطلاعاتی به این زبان در این پایگاه اطلاعاتی در زمینه تفسیر نمایه شده است.
در رابطه با زبان تولیدهای علمی، یافتهها نشان داد که بیش از 43 درصد تولیدهای علمی در این حیطة موضوعی مربوط به علوم کامیپوتر بوده است. و پس از آن، مهندسی با 17 درصد، ارتباطات با 7 درصد، ارتباطات با 9 درصد، اقتصاد با 7 درصد و علوم کتابداری و اطلاعرسانی با 4 درصد در رتبههای بعدی قرار دارند.
یافتهها نشان داد که کلیدواژه «تفسیر» با فراوانی 58 در رتبه اول قرار دارد، و پس از آن واژه «قرآن» با فراوانی 23 در رتبه دوم قرار دارد.
موضوعات مرتبط با تفسیر در هشت خوشه اصلی تقسیمبندی شده است. خوشههای اول تا سوم از شش کلیدواژه تشکیل شده است. خوشههای چهارم و پنجم از پنجم کلیدواژه، خوشههای ششم و هفتم از دو کلیدواژه و خوشه هشتم فقط از یک کلید واژه تشکیل شده است. یافتهها نشان داد در بین نویسندگان، Berg, H با تولید 4 رکورد اطلاعاتی با 4 استناد دریافتی و با اچ.ایندکس 2 در رتبه اول قرار دارد. و پس از وی، Burge, S. R. با 4 رکورد اطلاعاتی با 7 استناد دریافتی و با اچ.ایندکس 2 در رتبه دوم قرار دارد. نکته جالب اینجاست که با وجود اینکه Rippin, A دارای رتبه یکسانی با دو نفر اول در تعداد تولید رکوردهای اطلاعاتی میباشد، ولی بهدلیل ترتیب الفبایی در رتبه سوم قرار گرفته است و این در حالی است که این شخص با 24 استناد دریافتی، بیشترین استناد را در بین نویسندگان داشته و از لحاظ اچ.ایندکس نیز دارای بالاترین اچ میباشد.
نکته مهم در این زمینه، کم، بودن تعداد رکوردهای علمی محققان کشور ایران میباشد. یافتهها نشان داد که ایران با تولید تنها 5 رکورد اطلاعاتی در رتبه نهم قرار دارد و این در حالی است که در زمینة تفسیر، مقالات متعددی توسط اساتید برجسته حوزه و دانشگاه نوشته میشود که اگر این مقالات در قالب مقالات مجلات آی اس آی نوشته شده و به زبان انگلیسی ترجمه و برای مجلات مرتبط ارسال شوند، حتماً تعداد رکوردهای علمی نمایهشده از اساتید و محققان کشور در این زمینة موضوعی در پایگاه وب آو ساینس به مراتب بیشتر خواهد شد. که لازم است در این زمینه محققین مربوطه تلاش بیشتری نمایند.
خلاصه ماشینی:
تطبيق واژة «اساطير» در قرآن ازمنظر مفسران فريقين و علماي اسطوره حميد رهبر تاریخ ارسال: 17/04/97 | تاریخ پذیرش: 22/08/97 چکيده قرآن، اين نور پرفروغ هدايت بشري که در قالب کلام بر حضرت محمد نازل شده است، از اسلوبهاي مختلف محاوره رايج در بين عقلا؛ ازجمله از زبان تمثيل و نماد براي تفهيم حقايق برتر به انسانها استفاده کرده است.
در اين مقاله، واژههاي «اسطوره و اساطير»، در يک تحقيق تطبيقي ميان نظرات مفسران فريقين و دريافتهاي علوم جديد، مورد بررسي قرار گرفته است؛ بدين معنا که واژة مذکور در قرآن بهعنوان اشتراک لفظي، کاملاً منطبق بر حيطههاي علمي اسطوره است.
چنانکه اين واقعه، يا وقايع مشابه را حتي در راستاي مفاهيم خاص موجود در اديان ابراهيمي بررسي کنيم، عليرغم اينکه مؤمنانه به آن باور داريم، اما مطابق تعاريف و شناختي که از حيطههاي علم اسطوره داريم، بازشناسي و تفسير آنها مطابق اصول اين علم جاي ترديدي را باقي نميگذارد که به اطلاق اين وقايع در حيطه اسطوره، هيچ از ارزش قدسي که بر حول محور ايمان ميگردد نميکاهد.
بهعبارتي ديگر، اگرچه در زمان نزول وحي خبري از علم اسطوره نبود؛ حتي بهعنوان واژهاي دخيل، در اصل نيز در حيطه اعتباري مصاديق علمي امروزي نميگنجيد، اما در تمامي موارد، آيات مقدس منطبق بر ساحتهاي علمي بازگفته در سطور گذشته بوده است، و مفسران تنها بهدليل فقدان چنين علمي از پرداختن اين مقولات در حيطههاي واقعي، تاريخي، شگرف، جامعهشناختي و پديدار شناختي بازمانده و تمامي موارد را در معني «اساطير» با مصاديقي چون اباطيل، اکاذيب و...
Al-Itqan fi Ulum al-Qur’an, A Research by Foaz Ahmad, Beirut: Dar al-Kitab al-Arabi.