چکیده:
جریان سریع شهرنشینی در چند دهه اخیر در ایران حاشیه نشینی را به دنبال داشته و این پدیده¬ی در حال رشد، مشکلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، امنیتی و زیست محیطی فراوانی را در اغلب کلان شهرهای ایران به وجود آورده است. بطوری که امروزه حاشیه¬نشینی رابطه¬ای نزدیک و ناگسستنی با آسیبهای اجتماعی و ارتکاب جرم دارد. در واقع باید گفت حاشیه شهرها مکان-هایی مستعد برای بروز و ظهور انواع جرایم و بزه¬هاست. از این رو پرداختن به وضعیت آسیبهای اجتماعی و جرایم و همچنین عوامل تسهیل کننده آن مسالهای در خور اهمیت است. بدین منظور در این مقاله پس از تعریف حاشیه و حاشیهنشینی و برخی ویژگیهای آن و نیز مرور برخی از نظریات اجتماعی و بومشناختی مرتبط، نخست نگاهی به وضعیت مناطق حاشیه شهر مشهد و بعضی ویژگیهای جمعیتی و اجتماعی آن انداخته شده است. سپس با استفاده از دادههای تجربی، نیمرخی از وضعیت تعدادی از آسیبهای اجتماعی و جرایم در مناطق حاشیهای مشهد ارائه شده که نشاندهنده تمرکز آسیبها در این مناطق است. در مرحله بعد سعی شده با استفاده از دادههای موجود نشان داده شود که برخی از متغیرهایی که مطابق نظریات ذکر شده در وقوع جرم و آسیبهای اجتماعی موثرند، نیز در مناطق حاشیهای شهر مشهد دارای فراوانی و تمرکز بیشتری هستند. نتایج نشان میدهد رابطه آسیبهای اجتماعی و ویژگیهای مناطق حاشیهای رابطهای دوسویه و متقابل است که وجود هریک، دیگری را تقویت و تشدید میکند. فقر، محرومیت نسبی و پایین بودن کیفیت زندگی در این مناطق باعث افزایش آسیبها و جرایم شده و متقابلا خود نیز توسط آنها تشدید و تمدید میشود. همچنین تراکم آسیبها و جرایم در این مناطق باعث جلب و افزایش مجرمان و بزهکاران شده که خود به بالا رفتن تراکم این مسائل در حاشیهها میانجامد.
خلاصه ماشینی:
نيمرخي از محل سکونت کودکان کار در مناطق حاشيه شهر مشهد و مقايسه آن با ساير مناطق شهر براساس تحليل داده هاي مربـوط بـه آدرس محـل سـکونت کودکـان کـار(کـه داراي پرونـده در سازمان بهزيستي ميباشند) در شهر مشهد در سـال ١٣٩٢ و نيمـه اول سـال ١٣٩٣ مشـخص ميشود که منطقه ٦ شهر مشهد از حيث وجود سکونت کودکان کار در رتبه اول قرار دارد.
نيمرخي از وضعيت همسرآزاري در مناطق حاشيه شهر مشهد و مقايسه آن با ساير مناطق شهر براساس تحليل داده هاي مربوط به آدرس محل سکونت زنان آزارديده در شـهر مشـهد در سـال ١٣٩٢ و نيمه اول سال ١٣٩٣ مشخص شده است که منطقـه ٢ شـهر مشـهد از حيـث وجـود سکونت زنان آزارديده توسط همسرانشان در رده اول قرار دارد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) نيمرخي از وضعيت دختران فراري در مناطق حاشيه شهر مشهد و مقايسه آن با ساير مناطق شهر براساس تحليل داده هاي مربوط به آدرس محل سکونت دختران فراري در شهر مشـهد در سـال ١٣٩٢ و نيمه اول سال ١٣٩٣ که در نقشه ٧ مشخص است منطقه ٤ و منطقه ٣ شهر مشـهد از حيث وجود محل سکونت دختران فراري(خانـه اي کـه از آن فـرار کـرده انـد) در رده اول قـرار دارند.
K. (1993), “Testing the Core Empirical Implication of Gottfredson and Hirschi’s General Theory of Crime”, Journal of Review Crime and Delinquency, 30: 5-29 - Hossain, Shahadat (2011), Urban poverty in Bangladesh : slum communities, migration and social integrations.