چکیده:
شعر فارسی در دورة معاصر، با تاکید بر عناصر فرمی و ساختاری، در ابعاد گوناگون و در راستای تجدّد و نوآوری، بسیار فعّال ظاهر شده و در تعامل با مکاتب ادبی غرب، به فرم خود تازگی بخشیده، و سعی در تغییر و نوزایی داشته است؛ یکی از شاخه¬های این تغییر و نوزایی، در قالب نظریّة فرمالیستی قابل بحث و بررسی است، قاعده ¬افزایی، قواعدی افزون بر قواعد حاکم بر زبان خودکار و روزمرّه در اثر ادبی، از قبیل وزن، قافیه، ردیف، جناس، سجع، ترصیع، واج آرایی، تکرار و دیگر آرایه های لفظی به وجود میآورد. بنابراین از طریق تکرار کلام که عامل اصلی خلق انواع توازن است در زبان شعر روی میدهد. این پژوهش در صدد است تا مجموعة شعر گلچین گیلانی را از طریق قاعده¬افزایی مورد بررسی فرمالیستی قرار دهد. یافته¬ها نشان میدهد گلچین گیلانی از طریق قاعده افزایی بر ارزش موسیقایی و انسجام ساختاری مجموعة خود افزوده و ابیات و بندهای شعری را به پدیدههایی هنری تبدیل کرده است. استفاده از ردیفهای فعلی، تکرار، انواع سجع و جناس و واج آرایی مهمّترین انواع قاعده افزایی در مجموعة شعر گلچین هستند که موسیقی درونی اشعارش را تا حدّ زیادی بالا برده است.
خلاصه ماشینی:
صناعات پردازی آوايي بدیعی شعر گلچین گیلانی علیاکبر شوبکلایی ابراهیم ابراهیم تبار محمّد فیروزی بندپی چکیده شعر فارسی در دورة معاصر، با تأکید بر عناصر فرمی و ساختاری، در ابعاد گوناگون و در راستای تجدّد و نوآوری، بسیار فعّال ظاهر شده و در تعامل با مکاتب ادبی غرب، به فرم خود تازگی بخشیده، و سعی در تغییر و نوزایی داشته است؛ یکی از شاخه های این تغییر و نوزایی، در قالب نظریّة فرمالیستی قابل بحث و بررسی است، قاعده -افزایی، قواعدي افزون بر قواعدِ حاکم بر زبان خودکار و روزمرّه در اثر ادبی، از قبیلِ وزن، قافیه، ردیف، جناس، سجع، ترصیع، واج آرایی، تکرار و دیگر آرایه های لفظی به وجود ميآورد.
(اختلاف با سجع) دور از هم چشمی شیطان و یزدان/ دور از آزادی دیوار زندان/ دور،دور از درد پنهان/ دور گفتمت:"دور؟گفتم:"سوی خوشبختی پریدم؟/ پس چرا ناگه صدای تولة خود را شنیدم؟ (همان: 123) در مصراع اوّل، دو واژة «شیطان» و «یزدان» در دو حرف آخر اشتراک دارند و همسانی دیگر صامتها و مصوّت ها با واژه های دیگر از عوامل ایجاد موسیقی در این بند است.